Przestrzenne zróżnicowanie dynamiki rozwoju lokalnego w Małopolsce na podstawie wybranych cech społeczno-gospodarczych

Abstract

Utworzona w wyniku rozbioru I Rzeczypospolitej Galicja funkcjonowała w oderwaniu od pozostałej części ziem polskich przez prawie 150 lat. Duża autonomia największej terytorialnie prowincji monarchii austro-węgierskiej od drugiej połowy XIX w. wpłynęła na ukształtowanie się trwałych struktur społeczno-gospodarczych tej prowincji. Szczególny wpływ na wykrystalizowanie się stabilnych układów przestrzennych w Galicji wywarł fakt, że to właśnie pod koniec XIX wieku nastąpiły doniosłe zmiany w rozwoju społeczno-ekonomicznym tych ziem. W artykule dokonano analizy przestrzennego zróżnicowania dynamiki rozwoju lokalnego w Małopolsce w odniesieniu do teorii długiego trwania. W oparciu o wybrane cechy społeczno-gospodarcze skonstruowano syntetyczny wskaźnik rozwoju, na podstawie którego porównano hierarchię struktury rozwoju Małopolski w 1900 i 2002 roku. Analiza została przeprowadzona w oparciu o dane statystyczne oraz narzędzia GIS. Odnotowane zróżnicowanie rozwoju wynika głównie z globalnych przemian politycznych i gospodarczych, jednakże zostało one odmienione poprzez lokalne uwarunkowania instytucjonalne. Stwierdzono stabilność struktury osadniczej Małopolski, przy równoczesnym obniżeniu rangi niektórych ośrodków – zwłaszcza we wschodniej części analizowanego regionu oraz w przypadku miast powiązanych z przemysłem górniczym. Natomiast największy wzrost odnotował Kraków wraz z obszarami wchodzącymi w skład jego aglomeracji oraz regiony o funkcjach turystycznych.

Spatial, Functional, and Landscape Changes in a Medium-Sized Post-Industrial City Based on Aerial Photo Analysis: The Case of Gorlice (Poland)

“…For example, a close-down of a large industrial plant often led to a complete change in the economic profile of a city, much faster than the development of services and commercial activities in cities. During the analysed period, the agricultural function in cities clearly weakened or even disappeared [15,[40][41][42][43][44][45][46][47]. Research by the Central Statistical Office (CSO) in 2016 showed that small cities (less than 20,000 inhabitants) accounted for as much as 80% of all cities in Poland [48].…”

“…Further development of the factory was hampered by the outbreak of the First World War and the fact that the front line of the Austro-Russian front ran through the Gorlice area [98] (pp. [41][42][43][44][45][46][47][48][49].…”

Sytuacja demograficzna małych miast w cieniu metropolii na przykładzie województwa małopolskiego

“…Także analiza Krakowskiego Obszaru Metropolitalnego wskazuje przede wszystkim na gwałtowny rozwój gmin wiejskich (Sarzyński 2016) oraz na koncentrację ludności na terenach w otoczeniu Krakowa, cechujących się jednocześnie najwyższym poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego (Dorocki, Struś 2017). Ponadto zbytni nacisk na wzrost liczby ludności małych miast nie jest właściwą strategią, grożąc utratą czytelności przestrzeni i charakteru małego miasta (Gołąb-Korzeniowska 2016).…”

Czynniki rozwoju gospodarczego układów regionalnych i lokalnych

“…W celu analizy przestrzennych zmian wartości MWP wykorzystano również metody grawitacyjne ( Kudłacz, 1981;Jażdżewska, 2006;Śleszyński, 2008;Dorocki, Struś, 2017).…”