Samenvatting In de afgelopen twee decennia is het begrip vaderschap steeds meer verbreed, en blijken vaders een toenemende bereidheid aan den dag te leggen om zich bezig te houden met activiteiten die als typisch behorend tot de moederrol werden gezien. Met betrekking tot de ontwikkeling van zijn kinderen is de invloed van vader niet te vatten in e´e´n enkele 'vaderrol'; van groot belang is de context (zoals de gezinssituatie en de sociaal-culturele omstandigheden) waarbinnen vader vader is.In deze inleiding geef ik een overzicht van de belangrijkste thema's die op dit moment een rol spelen bij ons inzicht in de vader-kindrelatie en de invloed van de vader. Er is de laatste twintig jaar grote vooruitgang geboekt door de wetenschap. De empirische literatuur is met honderden studies verrijkt, terwijl theoretici het begrippenkader dat wordt ingezet om de rol van de vader te begrijpen, hebben uitgewerkt en verfijnd. Twintig jaar geleden werd bijvoorbeeld algemeen door wetenschappers, in het bijzonder door ontwikkelingspsychologen, betwijfeld of vaders wel een belangrijke rol speelden in het vormgeven aan de ervaringen en ontwikkeling van hun kinderen, vooral hun dochters. Het gevolg was dat de eerste onderzoekers op dit gebied eensgezinde en vaak expliciete pogingen ondernamen om aan te tonen 1. dat er wel degelijk een rol voor de vader is weggelegd in de ontwikkeling van het kind, 2. dat de vader vaak een opvallende rol speelt in het leven van zijn kind en 3. dat de vader het ontwikkelingstraject van zijn kinderen beı¨n-vloedt, zowel ten goede als ten kwade. Tegenwoordig wordt in brede kring het idee geaccepteerd dat de vader vaak opvallend affectief en vormend aanwezig is.Die conclusie heeft ertoe geleid dat men zich op subtielere vraagstukken en problemen is gaan concentreren. Drie daarvan verdienen hier speciale aandacht: de erkenning dat de vader een complexe meerdimensionale rol vervult, dat veel beı¨nvloedingspatronen niet rechtstreeks verlopen en dat de maatschappelijke invulling van het vaderschap in verschillende tijden en subculturen uiteenloopt.
De vele facetten van de vaderrolHet belangrijkste punt is misschien wel dat onderzoekers, theoretici en de mensen in de praktijk niet langer krampachtig vasthouden aan de simplistische opvatting dat de vader in zijn gezin en in de ogen van zijn kinderen e´e´n enkele, eendimensionale rol vervult. Zij onderkennen juist dat de vader een aantal belangrijke rollen vervultals metgezel, verzorger, echtgenoot, beschermer, voorbeeld, moreel leidsman, leraar, kostwinner -waarvan de relatieve importantie natuurlijk naargelang de verschillende historische perioden en subculturele groeperingen varieert. Alleen door te kijken naar het functioneren van de vader in deze verschillende rollen en door rekening te houden met hun relatieve belang in de betreffende sociaal-ecologische situatie kunnen we de invloed van de vader op de ontwikkeling van zijn kind beoordelen. Helaas hebben theoretici en maatschappijcritici in het verleden nogal eens benadrukt dat de vader slechts e´e´n rol ...