Popüler Jeopolitik ve Sinema: Önce Vatan Filmi Özelinde Türkiye’nin Jeopolitik Söyleminde Kıbrıs’ın Analizi

Abstract

Öz Bu çalışma, Türkçe literatürde ihmal edilmiş bir alan olduğu görülen eleştirel jeopolitiğe katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda, eleştirel jeopolitiğin bir alt çalışma alanı olan popüler jeopolitik konu edilmekte ve Türkiye'nin jeopolitik muhakemesinde Kıbrıs'ın nasıl tanımlandığını ve bu tanımlamanın popüler kültür araçları vasıtasıyla popüler düzeye nasıl aktarıldığı sorularına cevap aranmaktır. Türkiye'nin Kıbrıs konusundaki resmi jeopolitik söyleminin popüler düzeye aktarımı, Kıbrıs sorununu konu eden ve Türk ordusunun desteği ile çekilmiş olan Önce Vatan filmi örneği üzerinden incelenmektedir. Bu inceleme sonucunda iki temel sonuca varılmıştır. Birincisi, Önce Vatan filmi, farklı coğrafi mekânlar olan Türkiye ve Kıbrıs toprakları arasında bir bağ olduğu fikrini içeren bir jeopolitik temsil sunmaktadır. Türkiye açısından Kıbrıs, Akdeniz' de herhangi bir ada olmanın ötesinde soydaşlarının yaşadığı bir coğrafyadır. Kıbrıslı Türkler ise Türkiye'yi, sadece kuzeyinde bulunan bir ülke olarak değil; kendilerini zulümden kurtaracak bir kurtarıcı ve parçası olunmak istenen bir ülke olarak algılamaktadır. Filmin çekiminde Türk ordusunun açık ve doğrudan katkısı da düşünüldüğünde, bunun, aynı zamanda Türkiye'nin resmi jeopolitik söylemi olduğu anlaşılmaktadır. Türkiye'nin, Kıbrıs'a dair jeopolitik söyleminde, Türk kimliğine vurgu yapmak suretiyle Ada ile mekânsal bağ inşa etmeye çalışması, çalışmanın ikinci sonucuna da işaret etmektedir: Eleştirel jeopolitik literatüründeki yaygın kanıdan farklı olarak, ortak kimlikler her zaman bir coğrafi mekânla özdeşleşmekten kaynaklanmamakta; kimi zaman da mekânsal ortaklıklar kurmak için ortak kimlikler kullanılabilmektedir.

An Assessment of the Use of Cartoons in Political Geography and Geopolitics

“…It is pointed out that political cartoons contain geopolitical information and help people understand the world around them (Berg, 2003: 114). How the events in international politics are reported by the news media, how they are also mentioned in movies, plays, novels, cartoons, humor books, music, video games and social media, and their reflections in popular culture are under increasing scrutiny in critical geopolitical studies (Özyılmaz Kiraz, 2020: 409, Power & Crampton, 2007:157, Purcell, Scot Brown & Gökmen, 2012.…”