Osmanli’dan Cumhuri̇yet’e Celal Nuri̇’ni̇n Düşüncesi̇nde Deği̇şen Batililaşma Olgusu

Abstract

Son dönem Osmanlı Ġmparatorluğu ve erken Cumhuriyet döneminin önemli düĢünürlerinden biri olan Celal Nuri, aynı zamanda gazeteci kimliği ile de, II. MeĢrutiyet sonrası BatılılaĢmadan yana olan, Batıcı düĢüncenin önde gelen temsilcileri arasında yer almaktadır. YaĢadığı dönemin toplumsal ve siyasal atmosferinden doğrudan etkilenen bir düĢünür olarak, gazeteciliğe baĢladığı 1909"dan itibaren, Osmanlı Ġmparatorluğu"nun gerileme ve çöküĢ sebepleri üzerine tespitlerde bulunmuĢ ve çözüm önerileri üretmiĢtir. Fikirlerini, Batıyı merkeze alan bir yaklaĢım içinden Ģekillendiren Celal Nuri, BatılılaĢmadan yana olan bu anlayıĢını Cumhuriyet"in ilanından sonra da devam ettirmiĢtir. Batı ve Avrupa medeniyetine yönelik bakıĢ açısında ve nasıl BatılılaĢmak gerektiği noktasında, Ģahit olduğu Balkan SavaĢı, I. Dünya SavaĢı, Osmanlı Ġmparatorluğu"nun yıkılması ve Türkiye Cumhuriyeti"nin inĢası gibi siyasal ve toplumsal köklü değiĢimler ise, Batıya yönelik bakıĢ açısında kimi zaman farklı konumlar almasını da beraberinde getirmiĢtir. Nitekim, Osmanlı"nın son döneminde BatılılaĢmadan yana olan düĢünürler arasında ortaya çıkan "Tam BatılılaĢma-Kısmı BatılılaĢma" tartıĢmalarının içinde, seçmeci BatılılaĢmadan yana olan bir düĢünür olarak öne çıkmaktadır. Osmanlı Ġmparatorluğu"nun çökmesi ve Cumhuriyet"in inĢası ile birlikte ise, bu yaklaĢımında bir kırılmanın olduğu görülmektedir. Bu bağlamda, çalıĢmada, Osmanlı"nın son döneminde Batıcı düĢünce geleneği içinde öne çıkan bir aydın ve gazeteci olarak, Celal Nuri"nin Batı ve Avrupa medeniyetine yönelik bakıĢ açısı ve düĢünceleri, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi ayrımı dikkate alınarak tartıĢılmaktadır.