Necati Tonga, Bir Edebî Muhit Olarak Ankara (1923-1980), Ankara: Çolpan Kitap, 2019, 429 s.

Abstract

Edebiyatın penceresinden bakarak yapılacak mekân okumaları, fiziğin arkasındaki metafizik muhtevayı gündeme getirdiği için çevresel mekânlarla birlikte algısal mekânların insan ruhu ile olan yakın ilişkisine dikkat çeker. Şüphesiz mekânın edebiyatla yolunun kesiştiği tek yer edebî metinler değildir. Edebî üretime tesir eden hatta bazı yazarların ilham kaynakları arasında yer alan muhitler de edebiyatın mekânları bağlamında değerlendirilebilir. Necati Tonga'nın ciddi ve titiz bir çalışma sürecinin ürünü olduğu anlaşılan hacimli çalışması, Bir Edebî Muhit Olarak Ankara (1923-1980) da söz konusu iddiayı destekleyen bir muhtevaya sahip olduğu gibi edebiyatın, şehrin ve şehirlinin kimliği üzerindeki derin tesirlerini göstermesi bakımından dikkate değerdir. Nitekim bu çalışma, Ankara'yı edebiyat mekânları açısından tanıtmakla kalmaz, Türk kültür tarihinin şehir ve mekân odaklı değişiminin toplumsal hayat üzerindeki etkilerini de gözlemleme imkânı sunar. Tonga'nın çalışması henüz tez aşamasındayken Koç Üniversitesi Vehbi Koç Ankara Araştırma Merkezi'nin ödülünü almış, kitaplaştıktan sonra da 2019 yılında ESKADER tarafından Şehir/Kültür kategorisinde ödüle layık görülmüştür. Akademik faaliyetleri arasında arşive dayalı çalışmaların önemli yer tuttuğu Tonga, bu kitabıyla 1923-1980 yılları arasının Ankara'sına edebî muhitler ekseninde bir kazı gerçekleştirir. "Bir muhite edebîlik vasfı kazandıran nedir?" sorusundan yola çıkarak edebî muhitlerin ayırt edici yönlerine dikkat çeken yazar, bu muhitlerin oluşumunu, ortak duyarlılıklar etrafında bir araya gelen sanatçıların iletişim ihtiyacı ile ilişkilendirir. Hippolyte Taine'in çevre, zaman ve ırk arasında kurduğu bağlantıdan yola çıkarak yerli kalemlerden Şahabettin Süleyman, Cezmi Ertuğrul, Ahmet Hamdi Tan