Methods used in the delimitation of agricultural regions

Abstract

Bölgelerden bahsedilirken sanki bir bütün parçalara ayrılıyormuş zannedilir. Aslında tam tersi bir durum söz konusudur. Yani parçalar benzerliklerine göre bir araya getirilerek bir bütünlük oluşturulmaktadır. İşte Tarım bölgeleri ayrımında kullanılan kriterler bu bütütünlüğü yakalamak için gelişirilen yöntemlerdir. Bu bütünde başlıca rol oynayan unsurların nasıl gruplandırılmış olduğu ortaya konulması gerekir. İlk çalışmalarda tarımsal faaliyetlerin nitelikleri belirtilirken sonraki çalışmalarda tarım ürünlerinin farklılıklarına yönelik sınıflandırma yapılmıştır. Tarım bölgeleri ayrımı ile ilgili çalışmalar üç grupta incelenebilir; Birinci grup çalışmalar Dünya tarım bölgelerini tespitine yönelik yapılmıştır. Bu alanda ilk çalışmalar Alman Coğrafyacılar Ratzel (1891) ve Hahn (1892) tarafından dünya tarım alanlarını sınıflandırmaya yönelik yapılmıştır. Daha sonra Dünya Tarım Bölgeleri çalışmaları içerinde en çok kabul gören sınıflandırma Whittlesey (1936) tarafından yapılmıştır. Tarım bölgeleri ayrımına yönelik yapılan ikinci grup çalışmalar kıta ölçeğinde yapılan çalışmalardır. Bunlar Thünen ve Baker'in Kuzey Amerika ölçeğinde tarımsal bölge çalışmalarıdır. İsveçli coğrafyacı Olof Jonasson da Thünen teorisini Avrupa'daki bölge ayrımında kullanmıştır. Hartshorne ve Dicken da Kuzey Amerika ve Avrupa'nın tarım bölgelerini istatiksel yollarla belirlemişlerdir. Cole'un eski Sovyetler Birliğinde tarım bölgelerini tespite yönelik çalışmasında Whittlesey'in etkisi görülmesine rağmen günümüzdeki değeri ise kıta büyüklüğündeki bu alanda tarımsal ürünler ile sanayi ve gıda ihtiyacı arasındaki ilişkiyi ortaya koymasındadır. Kıta büyüklüğündeki bir başka ülke olan Çin'de de tarımsal bölgeleri tespite yönelen çalışmalar başlamıştır. Gao Huancheng ve Yao J.G. "Çin'de Tarımsal Tiplerin Araştırılmasına Bir Başlangıç" olarak adlandırdıkları çalışmada, ülkede 12 tarımsal tip, dolayısıyla bölge, tespit etmişlerdir. Tarım bölgeleri ile ilgili üçüncü grubu ise ülke ölçeğinde yapılan çalışmalar oluşturmaktadır. Erinç ve Tunçdilek (1952) tarafından Türkiye'nin Tarımsal bölge ayrımı çalışmaları yapmışdır. Sonuç olarak tarım bölgeleri belirlenirken geçmişten günümüze birçok farklı yöntem kullanılarak dünya, kıta ve ülke ölçeğinde farklı çalışmalar yapılmıştır. Bu çalışmaların asıl amacı insanoğlunun beslenmesinde temel etken olan tarımsal ürünlerini en iyi adapte olduğu alanlarda yetiştirmek için yapılacak planlamalar ile birim alandan en fazla verimi almaya yönelik çalışmalara ışık tutabilmektir.