Στην παρούσα διατριβή διερευνήθηκε πώς οι θεωρητικές αρχές του κριτικού γραμματισμού μετουσιώνονται σε παιδαγωγικές πρακτικές από ποικίλα εκπαιδευτικά περιβάλλοντα διαφόρων χωρών. Επιδίωξη του όλου εγχειρήματος ήταν η σύνθεση μιας ευρύτερης εικόνας των παιδαγωγικών πρακτικών σε διαφορετικά θεσμικά πλαίσια. Για τη μελέτη των παιδαγωγικών πρακτικών του κριτικού γραμματισμού αξιοποιήθηκε η διεθνής βιβλιογραφία, όπου δημοσιεύονται η εμπειρία και τα συμπεράσματα των ερευνητών από την εφαρμογή της παιδαγωγικής του κριτικού γραμματισμού. Η μελέτη εκτείνεται σε όλο το φάσμα της επίσημης εκπαίδευσης, από την προσχολική αγωγή μέχρι την τριτοβάθμια προπτυχιακή και μεταπτυχιακή εκπαίδευση, αλλά και σε εξωθεσμικές μορφές εκπαίδευσης γραμματισμού, όπως προγράμματα ενισχυτικής διδασκαλίας, προγράμματα επιμόρφωσης ενηλίκων κ.α. Οι έρευνες ταξινομήθηκαν σε δύο βασικές κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία εντάχθηκαν όσες έρευνες παρουσίαζαν εφαρμογές της παιδαγωγικής του κριτικού γραμματισμού όπου χρησιμοποιούνται έντυπα κείμενα. Στη δεύτερη κατηγορία εντάχθηκαν οι έρευνες που αφορούσαν στην παιδαγωγική του κριτικού γραμματισμού των μέσων (critical media literacy). Τα αποτελέσματα οργανώθηκαν σε τρεις άξονες ανάλυσης. Αναλύθηκαν: α) η φύση των εφαρμοσμένων παιδαγωγικών πρακτικών (θεματικές ενότητες, τύποι κειμένων, δομή εφαρμογών, είδος πρακτικών, διδακτικά/ μαθησιακά αποτελέσματα), β) ο ρόλος του εκπαιδευτικού κατά την εφαρμογή της παιδαγωγικής του κριτικού γραμματισμού (στάσεις των εκπαιδευτικών και σημασία της εκπαίδευσή τους στη διαμόρφωση της στάσης), γ) δυσκολίες και αντιδράσεις κατά την υλοποίηση των εφαρμογών (παράγοντες δημιουργίας εμποδίων και προτάσεις υπέρβασης των εμποδίων). Από τις αναλύσεις στον πρώτο άξονα διαπιστώθηκε ότι η παιδαγωγική του κριτικού γραμματισμού υλοποιήθηκε σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες με αποδέκτες όλου του βιολογικού-ηλικιακού φάσματος ―από τα νήπια της προσχολικής αγωγής μέχρι τους ενηλίκους― με πρακτικές οι οποίες διαφοροποιούνται στο επίπεδο τόσο της κειμενικής ανάλυσης όσο και της ανάληψης δράσης. Από τις εφαρμογές της παιδαγωγικής φάνηκε ότι προέκυψαν θετικά αποτελέσματα όχι μόνο στην ατομική σχολική και ακαδημαϊκή ζωή αλλά στην ευρύτερη κοινωνική, καθώς καλλιεργεί τις δεξιότητες κριτικής ανάλυσης των τρόπων επιρροής και ελέγχου που χρησιμοποιούνται από τους δημιουργούς των κειμένων (συμβατικών και πολυμεσικών). Από την ανάλυση του ρόλου του εκπαιδευτικού προέκυψε ότι, όσον αφορά στις στάσεις των εκπαιδευτικών, επικρατεί ο σκεπτικισμός ή και ο φόβος απέναντι στο ενδεχόμενο της πραγματοποίησης διδασκαλιών με στόχο τον κριτικό γραμματισμό ενώ δε λείπουν και οι πεποιθήσεις των εκπαιδευτικών που υπεραμύνονται της κριτικής ανάγνωσης των έντυπων και ηλεκτρονικών κειμένων. Επίσης, στην ανασκοπούμενη βιβλιογραφία παρουσιάζεται η μεταστροφή της αντίληψης περί γραμματισμού των εκπαιδευτικών καθώς και η αναθεώρηση των πρακτικών τους προς την κατεύθυνση του κριτικού γραμματισμού ως αποτέλεσμα στοχευμένης εκπαίδευσής τους. Στον τρίτο άξονα ανάλυσης των ευρημάτων αναδείχτηκαν τα προβλήματα της εφαρμογής, τα οποία αφορούν: α) τον εκπαιδευτικό, που δυσκολεύεται να κατανοήσει και να αποδεχτεί τη συγκεκριμένη παιδαγωγική προσέγγιση λόγω των ιδεολογικών καταβολών του ή της έλλειψης της σχετικής γνώσης, β) τους εκπαιδευόμενους, που αντιδρούν αρνητικά, επειδή αμφισβητούν τη νέα προσέγγιση ή αδιαφορούν ή αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στην κριτική εκπαιδευτική διαδικασία, γ) τους υπεύθυνους της εκπαιδευτικής πολιτικής, που προσεγγίζουν επιφανειακά την παιδαγωγική του κριτικού γραμματισμού δημιουργώντας αντιφάσεις ανασταλτικές για την εφαρμογή της. Επιπλέον, σε αυτόν τον άξονα ανάλυσης καταγράφηκαν οι προτάσεις αντιμετώπισης των προβλημάτων, όπως αυτές έχουν αναδειχτεί από τους ερευνητές τέτοιων περιπτώσεων με έμφαση στην αναθεώρηση του ρόλου του εκπαιδευτικού και των δομών του σχολείου. Οι παιδαγωγικές πρακτικές με τις οποίες υλοποιούνται οι θεωρητικές αρχές του κριτικού γραμματισμού είναι ένα σχετικά νέο θέμα στη βιβλιογραφία και ως εκ τούτου είναι ενδιαφέρουσα και χρήσιμη μία ολιστική προσέγγισή του, η οποία οδηγεί μέσα από βαθύτερη κατανόηση του θέματος σε ένα αρχικό/ προκαταρκτικό πλαίσιο εφαρμογής για όποια σχετική ανάγκη, επιστημονική έρευνα και άλλη αναφορά.