Materiały wysokoenergetyczne (MW) – Innowacje w aspektach środowiska przyrodniczego

Abstract

Streszczenie: W pracy przedstawiono kierunki badań nad materiałami wysokoenergetycznymi (MW) w świetle zasad zrównoważonego środowiska przyrodniczego i konieczności spełnienia rosnących WprowadzenieDążenie do spełnienia wymagań określonych przez zasady zrównoważonego rozwoju sprawiło, że problem zagospodarowania materiałów wysokoenergetycznych/wybuchowych (MW) jest od dekady przedmiotem szczególnego zainteresowania. Ilość przeterminowanych lub zbędnych MW kruszących, prochów i paliw rakietowych wycofywanych ze składnic wojskowych, szacuje się w Polsce na tysiące ton rocznie [1][2][3][4][5][6]. W roku 2005 ilość MW na terenie Ukrainy oszacowano na kilkaset tysięcy ton [7], natomiast na terenie Albanii jest ich tak dużo, że ich likwidacja wymaga międzynarodowego wsparcia [8]. Ponadto wszędzie tam gdzie składowane są zbędne MW występuje potencjalne zagrożenie niekontrolowanego ich pobudzenia a następnie detonacji. Przykładowo, w latach 1950-2013 zanotowano w Albanii aż 26 niespodziewanych detonacji [9]. Ich źródłem jest oddziaływanie na MW zewnętrznego impulsu (np. mechanicznego, termicznego, elektrycznego lub chemicznego -np. rozkładu autokatalitycznego) [2,3,5,[10][11][12][13][14][15][16][17][18][19][20][21][22][23][24][25][26][27]. Składniki MW stosowanych w górnictwie (MWG) to nie tylko substancje stwarzające zagrożenie występowania wysokoenergetycznych procesów, ale również i zagrożenie dla zdrowia powodowane oddziaływaniem produktów skutkującym alergizująco, kancerogennie i/lub toksycznie nawet ze skutkiem śmiertelnym [28][29][30]. Istotne jest także oddziaływanie produktów wybuchu MW na środowisko przyrodnicze [3-5, 10, 31-33]. Odzysk MW z wycofywanej amunicji, likwidacja na drodze detonacji, spalania na otwartej przestrzeni lub składowanie w podziemnych mogilnikach to metody ich zagospodarowania określane obecnie mianem