Liselerde Disiplin Uygulamalarına Yönelik Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri

Abstract

Bu araştırma, liselerdeki disiplin uygulamalarına yönelik öğretmen ve öğrenci görüşlerini derinlemesine inceleyen bir olgu bilim araştırmasıdır. Araştırma Adana il merkezindeki bir meslek lisesindeki 18 öğretmen ve 16 öğrenciyle gerçekleştirilmiştir. Veriler, araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmış, içerik analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda disiplin sorunları karşısında katılımcıların çoğunluğunun ceza verme, dolaylı olarak uyarma, öğrenci ile iletişim kurma ve öğrencide farkındalık oluşturma yöntemlerinin uygulandığı konusunda hem fikir oldukları görülmüştür. Disiplini sağlamada en sık kullanılan yöntemler ise cezalandırma, öğrenci ile iletişim kurma olmuş; öğrenci ile iletişime geçme, empatik dinleme ve ders dışında öğrenciyle zaman geçirme ise daha etkili yöntemler olarak algılanmıştır. Elde edilen sonuçlar öğretmenlerin kabalık, derse karşı ilgisizlik, ders akışını engelleme ve sorumluluklarını yerine getirmemeyle ilgili disiplin sorunlarını yönetmede daha yeterli algılandıklarını göstermiştir. Öğrencilerin kendilerinin, velilerin de çocuklarının hatalarını kabul etmemesi, öğretmenlerin öğrencilerle iletişim kuramamaları, davranışın sınıf geneline yayılması ve sınıfta hâkimiyetin kaybolması disiplin sürecinde yaşanan sorunlar olarak saptanmıştır. Katılımcıların tamamı etkili disiplin için öğretmenlerin gelişimi üzerinde durmuş, öğretmenler paydaşlarla işbirliği yapma gerekliliğini, öğrenciler ise öğretmenlerin öğrenci farkındalığını arttırma becerilerini vurgulamışlardır. Öğretmen ve öğrenci görüşlerine göre okul ortamında öğrenci ihtiyaçlarına yönelik düzenlemeler, eğitimle ilgili yasa ve yönetmeliklerde işlevsel yenilikler, öğrenci ve velilerin gelişimi desteklemek disiplinde etkililiği arttırmanın diğer yollarıdır.

Liselerde Yaşanan Disiplin Problemlerinin Nedenlerine İlişkin Öğretmen Görüşleri

“…Lise düzeyinde disiplin üzerine yapılan çalışmalar incelendiğinde bu çalışmaların çerçevesi genel olarak şu şekilde betimlenebilir: Disiplin cezası almış öğrenciler üzerine çalışmalar (Akpınar ve Özdaş, 2013;Arslanboğa, 2009;Böke ve Karaçanta, 2017;Çırak, 1999;Çiftçi, 2008;Güçlü, 2004;Sarıkaya, 2020;Sarpkaya, 2005;Toytok ve Yıldırım, 2018;Yıldırım, 1999); okul paydaşlarının (yönetici, öğretmen, öğrenci ve ailelerin) görüşlerinin alındığı çalışmalar (Arslan, 2007;Aydoğan ve Tunç, 2020;Aygün, 2013;Beydur, 2010;Güner, 2009;Dağ, 2018;Güler, 2021;Gümüş, 2013;Karadeveci, 2020;Karadağ, 2019;Karadağlı, 2020;Bilir vd., 2007;Kök, 2007;Sadık ve Yalçın, 2021;Taş, 2020;Tekel, 2020;Tunç, Yıldız ve Doğan, 2015;Siyez, 2009;Yücesoy, 2017). Disiplin problemlerinin nedenlerine ilişkin bazı çalışmalarda (Aktaş, 2009;Ereskici, 2006;Güçlü, 2004;Öz ve Sadık, 2015) okuldaki başarı durumu, ailenin ekonomik seviyesi, anne-babanın tahsil durumu, ikamet edilen yer, arkadaş çevresinin disiplin suçunun işlenmesinde etkili olduğu ve öğretmenlerin disiplin sorunlarıyla karşılaşma sıklığının okullarına ve kıdemlerine göre farklılık gösterdiği sonuçlarına ulaşılmıştır.…”