Li̇derli̇k Etme Moti̇vasyonu Ve Duygusal Zekâ Arasindaki̇ İli̇şki̇de Öz Yeterli̇li̇ği̇n Rolü Üzeri̇ne Bi̇r Araştirma

Abstract

Günümüzde küreselleşmenin etkisiyle liderlik, örgütlerin başarısını belirleyen en önemli faktörlerden biri olarak kabul edilmektedir. Liderlik sosyal bilimler ve örgütsel davranış literatüründe çok fazla teorik ve ampirik çalışma yapılan konulardan biri olsa da, bu teorik ve ampirik çalışmalarda bireylerin liderlik etme isteği tam olarak açıklanamamıştır. Liderlik alanındaki bu eksikliği tamamlamak için bireylerin liderlik eğilimlerini motivasyon kavramı üzerinden açıklayan ampirik bir model geliştirilmesine yönelik öncü çalışma Chan ve Drasgow (2001) tarafından başlatılmış ve liderlik motivasyonlarını, duyuşsal-kimlik, sosyal normatif ve çıkarsız liderlik etme motivasyonu olmak üzere üç alt boyuttan oluştuğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada, liderlik etme motivasyonu ve duygusal zekâ arasındaki ilişki üzerinde öz yeterliliğin aracılık (dolaylı) etkisi incelemektedir. Araştırma kapsamında değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek için hipotezlere dayalı bir model oluşturulmuştur. Araştırmanın verileri Chan ve Drasgow (2001) Liderlik Etme Motivasyonu Ölçeği, Wong ve Law (2002) Duygusal Zekâ Ölçeği ve Jerusalem ve Schwaeter (1981) Genel Öz Yeterlilik Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen veriler korelasyon, regresyon ve yapısal eşitlik modeli (YEM) testi ile analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, aracılık testi sonucunda dolaylı etkiler görülmüş ve görülen bu dolaylı etkilerin anlamlı olduğu saptanmıştır. Ancak regresyon değerlerine bakıldığında duygusal zekânın liderlik etme motivasyonunu anlamlı olarak etkilemediği tespit edilmiştir. Bu nedenle duygusal zekânın liderlik etme motivasyonu üzerindeki etkisinde öz yeterliliğin aracılık rolü bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

In The Pursuit of Better Individual Job Performance Testing the Impact of Emotional Intelligence

“…Yapılan araştırmalarda ölçeğin orijinal yapısına uygun yapı geçerliliği sonuçları verdiği tespit edilmiştir. Ayrıca araştırmalarda ölçek ve alt boyutları yüksek güvenilirlik katsayılarına ulaşmıştır (Dirican, 2013;Özbezek ve Paksoy, 2017;Turhan ve Çetinsöz, 2019;Kapusuz, 2019). Araştırmada duygusal zekâ ölçeğinin yapı geçerliliğini ortaya koymak amacıyla doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır.…”

Öğretmenlerin Duygusal Zekâları ile Sınıf Yönetim Becerileri Arasındaki İlişkide Öz Yeterlik İnancının Aracılık Rolü

“…Bununla birlikte öz yeterliği Senemoğlu (2013), bireylerin karşılaşacağı zorlukları aşmada kendinde gördüğü başarıya ilişkin inancı; Korkmaz (2013), bireylerin yaptığı davranış ile yapması gereken davranışın ne kadar örtüştüğünü fark edebilmesi; Aksoy (2011), bireylerin bir görevi yapabileceğine ilişkin inancı; Hoy ve Miskel (2012) ise bireylerin bir işi yapabileceğine ilişkin kendini değerlendirmesi olarak tanımlamaktadır. İlgili alan yazında bireylerin öz yeterliklerini kullanarak sınıf yönetim becerilerini geliştirebileceklerini destekler nitelikte her iki değişken arasındaki ilişkiyi ortaya koyan çalışmalar bulunmaktadır (Abu Tineh, Khasawneh ve Khalaileh, 2011;Babaoğlan ve Korkut, 2010;İpek ve İpek, 2015;Özbezek ve Paksoy, 2017).…”

“…Alan yazındaki öz yeterlilik-duygusal zekâ arasındaki ilişkiye bakıldığında, bireyin duygu ve düşüncelerinin, kendisiyle ilgili algılarını ve öz yeterlik inancını güçlendirdiği söylenebilir. Eğitimciler üzerinde yapılan araştırmalarda öğretmenlerin ve üniversite öğretim elemanlarının öz yeterlilikleriyle, duygusal zekâ ve öğretmen yetkinliği arasında pozitif ilişkiler bulunduğu görülmektedir (Abdolvahabi, Bagheri, Haghighi ve Karimi, 2012;Amirian ve Behshad, 2016;Çelik Ağırman ve Naktiyok, 2018;Di Fabio ve Palazzeschi, 2008;Hashemi ve Ghanizadeh, 2011;Ramchunder ve Martins, 2014;Rastegar ve Memarpour, 2009;Öcal ve Şenel, 2016;Özbezek ve Paksoy, 2017;Sert ve Traş, 2019;Sarkhosh ve Rezaee, 2014;Şenel, 2015;Şenel, Adiloğulları ve Ulucan, 2014;Wu, Lian, Hong, Liu, Lin ve Lian, 2019). Bu bulgu öğretmenlerin duygusal zekâlarının gelişimi ve öz yeterlilik inançlarını etkili kullanmaları sonucunda özellikle de sınıf yönetimindeki yetkinlik bağlamında başarıya ulaşılabileceği düşüncesini desteklemektedir.…”

“…Dolayısıyla öz yeterlik ve duygusal zekâ arasında pozitif yönde ve anlamlı ilişkinin çıkması teorik olarak anlaşılabilirdir. Alan yazın çalışmaları irdelendiğinde duygusal zekâyla öz yeterlik arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunmaktadır(Abdolvahabi ve diğ., 2012; Amirian ve Behshad, 2016; Çelik Ağırman ve Naktiyok, 2018; Di Fabio ve Palazzeschi, 2008; Hashemi ve Ghanizadeh, 2011;Öcal ve Şenel, 2016;Özbezek ve Paksoy, 2017; Ramchunder ve Martins, 2014; Rastegar ve Memarpour, 2009; Sert ve Traş, 2019; Sarkhosh ve Rezaee, 2014;Şenel, 2015; Şenel ve diğ., 2014; Wu ve diğerleri, 2019). Örneğin,Hashemi ve Ghanizadeh'e (2011) göre duygusal zekâ bileşenleri arasında kendini gerçekleştirme ve stres toleransının öğrencilerin öz yeterliliğinin olumlu yordayıcıları olduğu ortaya koyulmuştur.Öğretmenler açısından ele alındığında kendini gerçekleştiren ve stres toleransı yüksek öğretmenin öz yeterlik düzeylerini açıklama gücünün daha fazla olacağı düşünülebilir.…”

“…2020),Özçelik (2019),Semerci ve Uyanık Balat (2018) veBozbaş (2015)'ın çalışmalarına göre sınıf yönetim becerileri ve öz yeterlik inançları arasında anlamlı ilişki saptanmıştır.Benzer şekilde,Çelik (2019) sınıf yönetim düzeyleri ile öz yeterlik düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki saptamıştır Özbezek ve Paksoy (2017). ise öğrencilerin liderlik etme motivasyonu ile öz yeterlikleri arasında anlamlı ilişki bulmuştur.Güneş'e (2016) göre de öğretmenin sahip olduğu öz yeterlik öğretim içerisindeki liderliğinin önemli bir işaretidir.Bu sonuçlara paralel olarak, öz-yeterliği yüksek olanların liderlik rollerini üstlenmeyi sevdikleri için liderlik etmeye daha yatkın olduklarını belirtmektedir.…”