ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Ἡ γεωπολιτικὴ ὀργάνωση τῆς ἀρχαίας Εὔβοιας (1050-27 π.Χ.)Στόχος τῆς παρούσας μελέτης ἦταν νὰ μελετήσει τὴν κατάληψη τοῦ χώρου στὴν Εὔβοια κατὰ τοὺς χρόνους τῆς ἑλληνικῆς ἀρχαιότητας, συνδυάζοντας γεωργαφικὰ-τοπογραφικὰ δεδομένα, φιλολογικὲς καὶ ἐπιγραφικὲς πηγὲς μὲ ἀρχαιολογικὰ εὑρήματα γιὰ νὰ ἀποκαταστήσει τὴν συγκρότηση καὶ ἐξέλιξη τῶν πολιτικῶν μορφωμάτων ποὺ ἀναπτύχθηκαν στὴν Εὔβοια. Βασικό μας ὀργανο ἦταν ὁ χάρτης τῆς ΓΥΣ 1: 50.000 ἡ ἐπεξεργασία τοῦ ὁποίου μὲ ἐπιχρωματισμὸ ἀπέδωσε χρωματικῶς τὸ ἀνάγλυφο, δηλαδὴ τὴν μορφὴ καὶ τὰ γεωγραφικὰ στοιχεῖα τοῦ ἐδάφους, ἐπάνω στὸ ὁποῖο ὑπῆρξε ἀνθρώπινη κατοίκηση κατὰ τὴν ἱστορικὴ ἀρχαιότητα. Ἐφαρμόζοντας τὴν μέθοδο Δοξιάδη- Φαράκλα- Σακελλαρίου, ἀναζητήσαμε τὰ φυσικὰ ὅρια τῶν φυσικῶν περιοχῶν τῆς Εὐβοίας, μειζόνων καὶ ἐλασσόνων (ἢ ὑποπεροχῶν), διότι θεωρήσαμε ὅτι συνιστοῦσαν τὰ ἴδια πολιτικὰ ὅρια ἢ ἐπηρέαζαν τὰ πολιτικὰ ὅρια φυλετικῶν μορφωμάτων καὶ πόλεων κρατῶν ἀνὰ ἐποχή, τῶν ὁποίων οἱ οἰκισμοί, τὸ πολιτικὸ κέντρο καὶ οἱ κῶμες, καὶ ὁ παραγωγικὸς χῶρος, δηλαδὴ ἡ ἐπικράτεια ὁριζόταν ἀπὸ αὐτά.Κατὰ τὴν τοποθέτηση τῶν ἀρχαίων θέσεων στὸν χάρτη διαπιστώσαμε ὅτι ὅντως ἐπιβεβαιώνεται ἡ ὑπόθεση ἐργασίας τῶν Δοξιάδη-Φαράκλα-Σακελλαρίου, καὶ ὅτι κάθε πολιτικὸ μόρφωμα ἀναπτύχθηκε ἀρχικῶς σὲ μία φυσικὴ ἐπικράτεια μὲ φυσικὰ ὅρια, ἔχοντας ἕνα κέντρο, γύρω ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀναπτύσσονταν ἀκτινωτὰ καὶ περιφερειακὰ μικρότεροι οἰκισμοί, κῶμες. Αὐτὲς οἱ λεκάνες ἀπορροῆς, οἱ φυσικὲς ἐπικράτειες, ὀργανώθηκαν μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο πολιτικά, καὶ ἔτσι τὰ φυσικὰ ὅρια (ὄρη, ῥάχες, ποταμοὶ) ἀποτέλεσαν καὶ τὰ ἀρχικὰ πολιτικὰ ὅρια τῶν κρατῶν αὐτῶν κατὰ τὴν πρωτογεωμετρικὴ καὶ γεωμετρικὴ ἐποχή. Κατὰ τὴν ὕστερη γεωμετρικὴ καὶ τὴν ἀρχαϊκὴ ἐποχὴ πολλὰ τέτοια μορφώματα (ὅπως αἱ Ὀροβίαι, τὸ Ἐλύμνιον, ἡ Κήρινθος, αἱ Ταμύναι, ὁ Ζάρηξ) καὶ κάποια μικρὰ φυλετικὰ κράτη ποὺ μπορεῖ νὰ εἶχαν ἐπιβιώσει καὶ μικρὲς πόλεις κράτη ἐξαρτήθηκαν ἀπὸ μεγαλύτερες καὶ ἰσχυρότερες πόλεις κράτη, ὅπως ἡ Ἱστιαία ἢ Ἑστίαια, ἡ Χαλκίς, ἡ Ἐρέτρια καὶ ἡ Κάρυστος. Λίγες μικρὲς πόλεις παρέμεναν ἀνεξάρτητες κατὰ τὸν 5ο αἰώνα (ὅπως τὸ Δῖον, αἱ Ἀθῆναι Διάδες, τὸ Ποσείδιον οἱ Διάκριοι, αἱ Γρύγχαι καὶ τὰ Στύρα), ἐνῷ ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ 4ου αἰώνα π.Χ. καὶ μέχρι τὸ τέλος τῆς ἀρχαιότητας οἱ μικρότερες πόλεις ἐνσωματώθηκαν στὶς μεγαλύτερες καὶ προέκυψαν τέσσερις πόλεις κράτη, ἡ Ἱστιαία (Ὠρεός), ἡ Χαλκίς, ἡ Ἐρέτρια καὶ ἡ Κάρυστος, ὥστε ἡ Εὔβοια νὰ χαρακτηρίζεται τετράπολις.