Kształtowanie się powojennych społeczności regionalnych na Ziemiach Odzyskanych w świetle pamiętników, relacji i wspomnień osadników z terenu Ziemi Głogowskiej

Abstract

Przedmiotem niniejszego artykułu jest prezentacja zbioru pamiętników, relacji i wspomnień wydanych w latach 2006–2015 w ramach serii publikacji ukazujących powojenne dzieje Dolnego Śląska, a szczególnie Ziemi Głogowskiej. Punktem wyjścia do podjętej charakterystyki życia ludzi, którzy zasiedlili Ziemie Odzyskane były wydarzenia 1945 r. Jednocześnie zestawiając losy tych osób, nie pomijano ich przeżyć z okresu ii wojny światowej.Różne były losy i przeżycia Polaków, którzy po 1945 r. zasiedlili Ziemie Odzyskane, w tym także Ziemię Głogowską. W gronie osadników znaleźli się ekspatrianci, ludzie wypędzeni z Ziem Wschodnich, deportowani podczas wojny przez władze radzieckie, oraz przesiedleńcy z centralnej Polski, o różnym pochodzeniu społecznym i rozmaitych profesjach.Każda z omawianych w ramach serii relacji jest unikalna i ma wyjątkowe walory, zawierając m.in. wiele cennych informacji ukazujących różne drogi, którymi mieszkańcy tego regionu zmierzali do swojej nowej „małej ojczyzny”. Ponadto wspomnienia stanowią nieocenione źródło opisu życia codziennego, postaw mentalnych, procesu zakorzeniania się Polaków na tych ziemiach oraz pozwalają odtworzyć lokalną specyfi kę i klimat społeczny lat powojennych. W latach 1945–1950 na Ziemi Głogowskiej nie było ludności jednolitej pod względem etniczno-kulturowym, a proces integracyjny przebiegał wolno. Tworzenie nowych więzi społecznych dokonywało się tu w trzech etapach. Na początku w okresie zasiedlania Ziem Odzyskanych dochodziło do separatyzmu, wynikającego z różnic pochodzenia regionalnego osadników (m.in. różne tradycje i wizje funkcjonowania zbiorowości). Drugi etap integracji i adaptacji (przebiegający do 1958 r.) charakteryzował się stopniowym zanikiem różnic kulturowych, przenikaniem różnorodnych kultur regionalnych oraz pojawieniem się poczucia przywiązania do tych ziem. Kolejny, trzeci etap (nastąpił po 1958 r.) zakończył pojawianie się wątpliwości o tymczasowości przynależności tych ziem do Polski i doprowadził do upodobnienia się tego obszaru do reszty kraju.Wspomnienia powojenne dają wieloaspektowy obraz powojennej rzeczywistości, wnoszą więc ważną cząstkę do dorobku powojennej polskiej historiografii Ziemi Głogowskiej, a szerzej Ziem Zachodnich.