Kondicionalna klauza u starosrpskoj poslovnopravnoj pismenosti

Abstract

Kondicionalna klauza u starosrpskoj poslovnopravnoj pismenosti SLOBODAN PAVLOVI] (Novi Sad) KONDICIONALNA KLAUZA U STAROSRPSKOJ POSLOVNOPRAVNOJ PISMENOSTI U ovom radu razmatra se strukturirawe kondicionalne klauze u starosrpskoj poslovnopravnoj pismenosti, koja je u periodu od kraja XII do sredine XV veka -u kontekstu kulturnog obrasca homogene diglosije -fungirala kao najpotpuniji funkcionalni reprezentant srpskog jezika. Kognitivna opozicija eventualnorealni ‹ irealni uslov u ispitivanom korpusu nema formalnu sintaksi~ku verifikaciju. U sferi irealnog uslova -koji je u ovom funkcionalnom stilu pragmati~ki sasvim marginalizovan i ~iji je minimalni indikator kontekst -javqaju se re~eni~ki modeli uvedeni veznicima ako, kqda, te partikulom odnosno veznikom da. U sferi eventualnorealnog uslova registrovani su re~eni~ki modeli uvedeni veznicima ako, a{e, akE, eda, kqda, komq, {o, partikulom odnosno veznikom da, partikulom li, te eventivnim glagolom sqgoditi se.

Instrumental u hrvatskim gramatikama do kraja 19. stoljeća s naglaskom na komitativnosti i instrumentalnosti

“…Neka suvremena istraživanja povezuju širenje prijedložnih instrumentala u slavenskim jezicima na polje izražavanja društva utjecajem neslavenskih jezika, a na taj se utjecaj osvrću i istraživanja prijedložnoga instrumentala sredstva u povijesnim dokumentima (npr. Pavlović 2006). U obrađenim gramatikama nisu pronađeni jednoznačni podatci na temelju kojih bi se moglo zaključivati o utjecaju (gramatičkih opisa) neslavenskih jezika na to kako su obrađene dvije ključne semantičke uloge instrumentala: društvo i sredstvo.…”

“…Under these conditions one Prodiranje komitativnoga s(a) u domenu označavanja sredstva ima dugu povijest. Pavlović (2006) koji komitativnu konstrukciju s(a) + instrumental za izražavanje sredstva nalazi u jeziku dokumenata nastalih u Dubrovniku zaključuje da se može raditi o romanskom utjecaju: najstariji primjer pronađen je u dokumentu koji je napisao dubrovački notar, izvorni govornik romanskoga (Pavlović 2006: 205-206). No, Pavlović ističe da su razlozi prodiranja s(a) + instrumental na područje označavanja prijevoznoga sredstva i sredstva plaćanja mogli biti i semantički jer kod takvih instrumentala kretanje koje se pripisuje subjektu zapravo izvodi prijevozno sredstvo koje se kreće: u scenariju kretanja, prijevozno je sredstvo sudionik u realizaciji radnje (Pavlović 2006: 206).…”

Die arten der transponierung der primär räumlichen parameter in den altserbischen determinativsystemen

“…Ju`noslovenski filolog ßHÇç(2008) 1 Osnovne ideje ovakvog teorijskog pristupa srpskom jeziku evidentne su, naime, ve} u Dani~i}evoj Srbskoj sintaksi (1858), u kojoj je punu primenu na{la "lokalna teorija", koja "zna~ewa svih pade`a izvodi iz lokalnog odnosa predmeta mi-{qewa prema glagolskoj radwi", polaze}i "od ~isto filozofskog razmatrawa da je realno mi{qewe prethodilo apstraktnom i da se, prema tome, svi pade`i moraju izvesti iz prvobitnih realnih zna~ewa"(Beli} 1999: 277). Mada je danas Beli}evo rigorozno odre|ewe "lokalnog" pristupa jeziku unekoliko ubla`eno idejom o natkategorijalnoj lokalizaciji koja ra~una s postojawem simultanog paralelizma kriterijuma "organizacije prostornih i neprostornih zna~ewa" (up.Piper 1983: 87; 2001: 38-40), ovakav pristup sintaksi~kim faktima srpskog jezika ugra|en je u same temeqe srbistike i kao takav zaslu`uje empirijska proveravawa, te analiti~ko-sinte-ti~ka (re)definisawa.2 Radi se, naime, o poku{aju teorijskog sintetizovawa empirijskih istra`ivawa, koja su rezultirala monografskim opisom(Pavlovi} 2006), te pojedina~nim analizama(Pavlovi} 2008), a u kojima se polazilo mawe-vi{e od lokalisti~kog pristupa u interpretaciji starosrpskih sintaksi~kih fakata. Radi ekonomi~nosti izlagawa, je-zi~ke ilustracije u ovom radu svedene su na optimalnu meru koja omogu}uje potvrdu od-govaraju}ih zakqu~aka, pri ~emu detaqan uvid u gra|u i tuma~ewe signacija uz odgova-raju}e primere pru`a upravo pomenuta monografija.…”