Kadın Cinayetleri Konusunda Nedensel Bir Değerlendirme: Sahip Olma Güdüsü

Abstract

Ülkemizde giderek artan bir gündem oluşturan kadın cinayetleri sahip olma olgusu üzerinden araştırılmaya çalışılmıştır. Toplumsal cinsiyet kadınlık ve erkeklik algısı o toplum içinde konum rol ve görevlerin belirlenmesi açısından önemlidir. Çalışmada toplumsal cinsiyet algısından hareketle ortaya çıktığı düşünülen “sahip olma duygusu”, Fromm’un “olmak” ve “sahip olmak” kavramları ile açıklanmaya çalışılmıştır.
 Bu gözden geçirme çalışmasında kadın cinayetleri ve nedenleri konusunda yazılmış makale, kitap ve tezlerden, istatistik veriler için de Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun 2017 yılına ilişkin verilerinden yararlanılmıştır.
 Fromm’un “olmak” kavramı insancıl ve varoluşçu kuramlarda da “kendini gerçekleştirme” olarak karşılığını bulmaktadır. İnsancıl kuramlarda kendini gerçekleştirme, psikolojik olarak tam sağlıklı insanı tanımlar. Fromm, “sahip olmayı” ise, sahip olunanı ele geçirmek, üzerinde hakimiyet kurmak ve dilediği şekilde kullanma hakkı olarak tanımlamaktadır. “Sahip olma”, ne pahasına olursa olsun, onun korunmasını da beraberinde getirdiğinden, sahip olunan nesnenin kaybedilmesi kişilik bütünlüğü için bir tehdit olarak algılanmaktadır.
 Çalışmalar genellikle, erkeklerin otoritelerine veya statülerine yönelik tehdit algıladıkları zaman şiddete başvurduklarını göstermektedir. Eril otorite erkeğin benliğini oluşturan temel öğe olarak algılanmaktaysa, karşı gelinmesi tamamen benliğe yapılmış bir saldırı olarak algılanmaktadır.
 Kadının sahip olunan bir nesne olarak algılanması, onu dilediği gibi kullanma ve gerektiğinde de ortadan kaldırma hakkını beraberinde getirmektedir. Bu toplumsal algının değişmesinde uzun süreli ve sistemli planlanan “olmak” temelli eğitimler önemlidir.
 Bireylerin namusun cinsiyet algısına odaklanması yerine; bireye saygı, kadın-erkek eşitliği ve evrensel dürüstlük, doğruluk olgularına odaklanması sağlanmalıdır. Namus olgusunun bireyin kendisine ait bir değer olduğu vurgulanmalıdır. Nesneye sahip olmak ve birey olmak arasındaki ilişkiyi değerlendirebilme konusunda farkındalık kazandırıcı etkinlikler, çalışmalar ve programlar planlanmalıdır.

Kadına Yönelik Şiddetin Türkiye'deki Yüzü: Son 10 Yılda Basına Yansıyan 10 Şiddet Olayı

“…Cinsiyetinden dolayı şiddete maruz kalma durumu ise toplumsal cinsiyet kavramı ile açıklanabilir. Toplumsal cinsiyet; toplumsallaşma süreci ve kültürün içinde edinilen kadın ve erkek olma özelliklerini ifade ederek her iki cinsin de sosyal olarak belirlenen rollerini ve sorumluluklarını tanımlar (Kolburan, 2017). Kadınların toplumsal rolleriyle bağlantılı nedenlerle öldürülmeleri anlamında kullanılan kadın cinayetlerinde, erkekler genellikle otoritelerine veya statülerine yönelik tehdit algıladıkları zaman şiddete başvurmaktadırlar.…”

Investigation of Early Childhood and Primary School Education Teacher Candidates' Attitudes to Gender Roles in Terms of Gender, Grade, Mother’s and Father’s Education Levels

“…It is important to note that the prevailing societal perception of gender is a key factor contributing to the frequent occurrence of femicide news in the media in Turkey. In her review study, Kolburan (2017) asserted that the inclination of men towards violence is rooted in perceiving women as objects to be possessed and viewing a woman's opposition as a threat to their authority and status. This perception fosters a belief among men that they have the right to employ violence, or even resort to killing women when they feel inclined to do so.…”