İsveç’in Sıcak Denizlere İnme Arayışı: Arslan Ağa’nın Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Diplomatik Misyonu (1670)

Abstract

Öz: Osmanlı İmparatorluğu, XVII. yüzyıl ortasında toprak büyüklüğü açısından kaydettiği büyümeyle bir yeniden ihya sürecine girmiş ve bu süreçte Köprülü Mehmed ve Fazıl Ahmed Paşalar amil faktörler olmuşlardır. Ancak baba-oğul Köprülü sadrazamlarının askeri seferleri, Osmanlı Devleti'nin bu dönemde daha barışçıl addedilebilecek adımlarını gölgede bırakmamalıdır. Özellikle Fazıl Ahmed Paşa döneminde Ragusa'ya, Ceneviz'e, Fransa'ya ve İngiltere'ye ticari ayrıcalıklar tanınmış ve bu ayrıcalıkların teminatı anlaşmalarla (ahidname) sağlanmıştır. Mevcut çalışma, Fazıl Ahmed Paşa'nın dolaylı stratejisinin, Osmanlı İmparatorluğu'nun Akdeniz ya da Doğu Avrupa'da askeri seferlere çıkarken sair Avrupalı devletlere ahidname vererek tarafsızlıklarını temin etmeyi sağlamak olduğunu iddia etmektedir. Bunun için de İsveç Krallığı, 1660'ların sonunda Arslan Ağa isimli bir Osmanlı aracısını padişah nezdine yollayıp benzer bir ahidname talep ettiğinde Osmanlının cevabı müspet olmuş ancak İsveç idaresi, teşebbüsün devamını getirmemeyi seçmişti. Arslan Ağa'nın neşredilmemiş sefaretnamesini temele alarak bu çalışma, İsveç'in ahidname talebini XVII. yüzyıl Avrupa-Osmanlı münasebetleri bağlamına oturtmayı ve Arslan Ağa'nın kimliğinin teşhisine daha önce dikkatten kaçmış verilerle katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.