İslami Finans Gerçekten Etik mi

Abstract

Felsefe ve bilimin önemli bir parçası olan etik, ahlaki davranış, eylem ve yargılar ile ilişkili bir konu olarak önemli bir çalışma alanıdır. Toplumsal hayatın hemen hemen her alanında yaygın bir şekilde kullanılan etik ve ahlak kavramları genellikle birbirlerinin yerine kullanılmaktadır. Fakat bu iki kavram arasında bir ayrıma gidilmesi önemlidir. Kısaca özetlemek gerekirse, etik doğru ve yanlış davranış teorisi iken; ahlak doğru ve yanlış davranış pratiğini ifade etmektedir. Dolayısıyla, ahlaki ilkelerden değil de etik ilkelerden, etik davranış tarzından değil de ahlaki davranış tarzından söz edilmesi daha doğrudur. Etik, bir toplumda yaşayan bireyin belli bir durumda ifade etmek istediği değerlerle ilgili iken; ahlak, bireyin bunu hayata geçirmesi ile ilgilidir. Örneğin, tıp etiğinden bahsedilebilirken, tıbbi ahlaktan bahsedilmez, ancak bir doktorun ahlakından bahsedebiliriz. Ekonomi ve etik arasında sıkı bir ilişki bulunur. Ekonomilerin sağlıklı bir biçimde büyümesi ve kalkınması için, bireylerin etik değer ve ilkelere göre davranması son derece önem arz etmektedir. Çünkü etik değer ve ilkeler çerçevesinde işleyen bir ekonomi, özel sektör ve piyasa mekanizmasının güçlenmesini, demokrasinin sağlıklı bir yapıda işlemesini ve iş dünyasına toplum tarafından duyulan güvenin artmasını sağlamaktadır. Eğer bir ekonomik sistem içerisinde etik değer ve ilkelere uygun olmayan tutum ve davranışlar sergilenirse gerek ekonomik gerek sosyal açıdan bozulmalar ortaya çıkmaktadır. Bir başka ilişki din ve etik arasında kurulur. Her ikisi de bireylerin tutum ve davranışlarını yönlendirerek toplumsal yaşamı düzenleyen kuralları öngörmektedir. Dolayısıyla dinler pek çok etik ilkeyi, etik de dini pek çok ilkeyi içermektedir. İslam ekonomisi, kapitalizm ve sosyalizm gibi seküler ve materyalist temelli sistemlerden ayrılmakta ve İslam dininin ekonomik alanda koyduğu ilke ve sınırlarla şekillenmektedir. Son dönemdeki literatüre bakıldığında "İslam ekonomisi/İslam iktisadı/İslami finans" kavramı yerine kullanılan ''İslam ahlak ekonomisi '', ''İslam moral ekonomisi'', ''ahlaki finans'', ''etik finans'', ''insani finans'' gibi birçok kavramda etik vurgusu göze çarpmaktadır. Bu çalışmanın amacı, yapılan bu atıfların nassta kendine bir yer bulup bulmadığını araştırmaktır. Bu amaçla çalışmada nitel yöntemlerden doküman analizi kullanılmıştır. Öncelikle, Kur'an-ı Kerim ayetleri ve hadis metinleri arasından finansal terim (1-alışveriş, 2-borç, 3-faiz/riba, 4-harcama, 5kazanç, 6-mal, 7-ortaklık, 8-para, 9-servet, 10-ticaret) içerenler tespit edilmiştir. Sonrasında bu veriler Maxqda programı yardımıyla içerik analizine tabi tutulmuştur. İçerik analizi ile metnin verdiği mesaj anlam açısından nesnel ve sistematik olarak sınıflandırılmakta, elde edilen veriler sayılara dönüştürülmektedir. Program yardımıyla, frekans tablosu, frekans grafiği, kelime bulutu, kodlar arası çapraz tablo, kod matrisi ve belge haritaları oluşturulmuştur. Yapılan analiz sonuçları, ve İslami finans arasındaki ilişkiyi somut olarak ortaya koyması açısından önem arz etm...