İran Dış Politikasında Söylem ile Eylem Uyumsuzluğu: Çeçenistan ve Dağlık Karabağ Örnekleri

Abstract

İran dış politikası, birçok dinamik tarafından etkilense de, genel çerçevesi 1979 İslam Devrimi'yle birlikte Humeyni tarafından çizilmiştir. Cumhurbaşkanları ya da Dini Lider değişse de, Şii mezhebine dayanan siyasal düzen anlayışı varlığını korumaktadır. Bu çalışmada, Humeyni sonrasında uygulanan dış politikanın, Devrimin ardından dolaşıma sokulan söylem ile örtüşüp örtüşmediği siyasal kültür-dış politika ilişkisi bağlamında tartışılmaktadır. Buradaki temel argüman, Devrimle birlikte inşa edilen Şii İslamcı siyasal düzenin temel paradigmalarının aynı kaldığı, ancak sistemsel ve siyasal değişikliklerden dolayı İranlı karar vericilerin, ulusal çıkarları ideolojik ya da kültürel çıkarlardan daha fazla dikkate aldığıdır. Bu iddiayı somutlaştırmak adına, Humeyni'nin ardından iktidara gelen Rafsancani ve Hatemi dönemlerinde cereyan eden Çeçenistan ve Dağlık Karabağ savaşları sırasındaki İran'ın uyguladığı politikalar analiz edilecektir.