İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi’nin (HFACS) Literatürde Yaygın Kullanımının Değerlendirilmesi

Abstract

İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi (HFACS) 2000 yılında Shappell ve Wiegman tarafından tanıtılmıştır. Temeli Reason'un İsviçre Peyniri Modeline dayanan HFACS insan faktörlerini 4 seviye hata ile tanımlar; emniyetsiz davranışlar (seviye-1), emniyetsiz davranışlara zemin hazırlayan koşullar (seviye-2), emniyetsiz yönetim (seviye-3), örgütsel etkiler (seviye-4). Bu sistem ilk olarak Amerikan Deniz Kuvvetleri için veri toplama ve analiz aracı olarak geliştirilmiştir. Günümüzde HFACS'in sivil ve askeri alanda birçok uygulaması mevcuttur. İnsan faktörlerinden kaynaklannan kaza ve olayların veri toplama sürecinin kalitesini ve niceliğini artırırken veri odaklı araştırma stratejilerinin verimini de artıran HFACS literatürde en yaygın kullanılan kaza analiz aracıdır. Bu çalışmada HFACS içerisinde bulunan insan hatası seviyelerinin detaylı anlatımı yapılmıştır. Bununla birlikte HFACS'in havacılık literatüründe ve diğer sektörlerdeki yaygın kullanımı araştırılmıştır. Son olarak HFACS'in havacılık uygulamaları, insan hatası ve emniyet yaklaşımları açısından değerlendirilmiştir.

Deniz Kazaları ve Deniz Olaylarını İnceleme Çalışmalarında Kullanılan Analiz Yöntemleri Üzerine Bir Değerlendirme

“…İnsan Faktörleri Analiz ve Sınıflandırma Sistemi (Human Factors Analysis and Classification System) (HFACS), insan faktörleri nedeniyle meydana gelen kaza/olayları emniyetsiz davranışlar, emniyetsiz davranışlara zemin hazırlayan koşullar, yetersiz yönetim ve kurumsal etkiler başlıkları çerçevesinde inceleyerek kazaların nedenini bulmayı amaçlayan bir analiz yöntemidir (Dönmez ve Uslu, 2018;157-158). Yıldırım ve Başar, balıkçı teknelerinin diğer farklı gemiler ile yaşadıkları 45 adet çatışma kazasını HFACS yöntemiyle analiz ederek kazalara neden olan insan kaynaklı kaza nedenlerini sıklık derecelerine göre sıralamışlardır (Yıldırım ve Başar, 2019).…”

Kritik Altyapı Operatörleri İçin Görüntü İşleme Tabanlı Bir Yorgunluk tespit ve Uyarı Sistemi

“…Örneğin Dönmez vd. (2018), insan kaynaklı kaza ve felaket durumlarının yorumlanabilmesi için veri odaklı araştırma stratejileri, kaza analiz araçları ile hataların seviyeleri üzerinde durmuş, çevresel faktörler arasında fizyolojik durumlardan bahsetmiş ve insan kontrolünde olan her sistem için aksaklık yaratabilecek sebepleri ortaya koymuştur [4]. Duyar vd.…”