İnas Rüşdi̇ye Mektepleri̇: Yanya Hami̇di̇ye İnas Rüşti̇ye Mektebi̇ Örneği̇

Abstract

Özİlk rüştiye olarak kabul edilen "Mekteb-i Maarif-i Adli" 1838 yılında II. Mahmud döneminde sadece erkeklerin eğitim alması için açılmış bir mekteptir. İlk kız rüştiyesi olan Cevri Kalfa Mektebi ise 6 Ocak 1859'da açılmış ve kızların rüştiyeye seviyesindeki eğitimleri bu okulun açılmasıyla birlikte başlamıştır. 1869 yılına kadar rüştiyeler, küçümsenmeyecek bir artış göstererek Tanzimat Eğitimi sisteminin temelini teşkil etmiştir. 1868'de çeşitli vilayetlerde 31 adet rüştiye daha öğretime kapılarını açmıştır. 1869 yılında Maarif-i Umûmiye nizamnamesi ile rüşdiyelerin eğitim ilkeleri belirlenmiştir. Tanzimat döneminde kadının eğitimi konusunda başlatılan olumlu girişimler II. Abdülhamid döneminde büyük gelişme göstermiş, bu devirde özellikle taşrada inas rüşdiye mekteplerinin sayısında önemli derecede artış olmuştur. Yanya Hamidiye İnas Rüşdiye Mektebi de bu dönemde açılan rüşdiyeler arasında yerini almıştır. Yanya merkezde bulunan ve o dönem itibariyle bilinen tek kız mektebi olan YanyaHamidiye İnas Rüşdiye Mektebi, II. Abdülhamid döneminde inşa edilmiştir. Mektebin mimarisinde Avrupa etkisi görülmekle birlikte, mektebin içyapısı Osmanlı gelenek-görenek ve kültürüne uygun olarak yeniden dizayn edilmiştir. Ayrıca mektepte kullanılan bezemeler, oluşturulan namaz ve merasim alanları Osmanlı ve İslam geleneğinin temel elemanlarını da birleştirmiştir. Okulun eğitim sürecini aksatacak bazı problemler de ortaya çıkmıştır. Yanya Hamidiye İnas Rüşdiye Mektebinin en önemli problemi maddi yetersizlikler nedeniyle öğretmen eksikliğinden kaynaklanan eğitim sürecinde ki aksama hatta bazı dönemlerde eğitimin durma noktasına gelmesidir. Ancak zor koşullarda da olsa eğitim devam etmiş hatta Yanya İnas Rüştiye Mektebinden mezun olan öğrencilerin, öğretmen olarak işe girmişlerdir.