İki Farklı Yaklaşıma Dayalı Bilimin Doğası Öğretiminin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Kavram Yanılgılarının Giderilmesindeki Etkisi

Abstract

1 ÖzÇağdaş bilim anlayışıyla birlikte toplumdaki bireylerin bilime ve bilimsel çalışmalara yönelik bakış açısı da değişmiştir. Bu durum bilimsel okuryazarlık ve bilimin doğası gibi farklı başlıklara verilen önemi de arttırmıştır. Bu araştırmanın amacı, doğrudan-yansıtıcı ve dolaylı yaklaşıma dayalı bilimin doğası öğretim uygulamalarının, fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası hakkındaki kavram yanılgılarının giderilmesine etkisinin belirlenmesidir. Araştırma 2008-2009 eğitim-öğretim yılı güz döneminde İstanbul' daki bir devlet üniversitesinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 43 fen bilgisi öğretmen adayı katılmıştır. Öğretmen adayları seçkisiz olarak Grup I ve Grup II olarak iki gruba ayrılmışlardır. Bilimin doğası ve boyutları Grup I de yer alan öğrencilere doğrudan-yansıtıcı, Grup II' de yer alan öğrencilere dolaylı yaklaşımla öğretilmiştir. Araştırma verileri VNOS-C ölçeği, görüşme soruları ve video kayıtları ile toplanmıştır. Araştırma verileri içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Araştırmada görüşme ve video kayıtlarından elde veriler ise veri çeşitlemesi amacıyla kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar öğretmen adaylarının; bilimsel teori ve kanunlar, bilimsel bilginin değişebilir ve deneysel doğası gibi literatürde de yeralan farklı yanılgılara sahip olduklarını ortaya koymaktadır. Araştırmadan elde edilen sonuç; doğrudan-yansıtıcı yaklaşımla gerçekleştirilen öğretimin, kavram yanılgılarının giderilmesi konusunda dolaylı yaklaşıma göre daha etkili olduğunu ortaya koyar niteliktedir.Anahtar kelimeler: Bilimin doğası, doğrudan-yansıtıcı yaklaşım, dolaylı yaklaşım, fen eğitimi, fen bilgisi öğretmen adayı.[*] Bu çalışma doktora tez çalışmasından üretilmiştir.

Açık-Düşündürücü Yaklaşıma Dayalı Etkinliklerin Ortaokul Öğrencilerinin Bilimin Doğası Görüşlerine Etkisi

“…In the creative nature of science, it has been determined that students have realistic views. This result is consistent with some studies in the literature (Çelikdemir, 2006;Demir & Akarsu, 2012;Önen-Öztürk & Bayram, 2017). On the other hand, some studies also show that students have either naïve or have an unsteady view's (Demirtel, 2010;Küçük, 2016;Küçük & Çepni, 2015).…”

“…Bu öğrenciler sonuçlardaki farklılığı bilim insanlarının hayal gücü, yaratıcılığı ve verileri yorumlamaları ile ilişkilendirmişlerdir. Alanyazında da bilimsel bilginin elde edilmesi sürecinde bilim insanlarının kişisel özelliklerini çalışmalarına yansıttıklarını düşünen fen bilgisi öğretmenleri ile öğretmen adaylarının olduğunu belirten güncel çalışmalara (Adak & Bakır, 2017;Önen-Öztürk & Bayram, 2017) rastlamak mümkündür. Mevcut araştırmada açığa çıkan bu sonuçlar öğrencilerin bilimin subjektif doğası boyutunda yetersiz anlayışa sahip olduklarını gösterir niteliktedir.…”

“…A significant part of the investigations reveals that the explicit-reflective approach is an effective approach to teaching the nature of science (Abd-El- Khalick, 2005;Ağlarcı, Sarıçayır, & Şahin, 2016;Erdoğan & Köseoğlu, 2015;Khishfe & Lederman, 2006;Koenig, Schen, & Bao, 2012;Önen-Öztürk, 2015;Wong, Firestone, Ronduen, & Bang, 2016). An important part of the nature of science researches fulfilled in Turkey was carried out with prospective teachers (Çelik, 2015;Erdoğan & Köseoğlu, 2015;Önen-Öztürk & Bayram, 2017). In the researches carried out with middle school students, it was tried to develop the students' nature of science views through independent teaching strategies from the subject field (Çokadar & Demirtel, 2012).…”

“…Gerçekleştirilen çalışmaların bir bölümü öğrencilerin bilimin doğası anlayışlarını tespit etmeyi amaçlarken (Adak & Bakır, 2017;Aslan & Taşar, 2013;Hastürk, Öztürk, Demir, & Kartal, 2014;İflazoğlu-Saban & Saban, 2014), bir bölümü de öğretim programlarında bilimin doğasının durumunu incelemeye odaklanmıştır (Özden & Cavlazoğlu, 2015;Şardağ, Aydın, Kalender, Tortumlu, Çiftçi, & Perihanoğlu, 2014). Ülkemizde gerçekleştirilen çalışmalarda öğrencilerin bilimin doğası anlayışlarını geliştirmek için açık-düşündürücü yaklaşım kullanan araştırmaların çalışma gruplarını öğretmen adaylarının oluşturduğu görülmüştür (Çelik, 2015;Erdoğan & Köseoğlu, 2015;Önen-Öztürk & Bayram, 2017). Açık-düşündürücü yaklaşım kullanılarak ortaokul öğrencileri ile yürütülen bir çalışmada (Çokadar & Demirtel, 2012) ise gerçekleştirilen öğretim uygulamalarının konu alanından bağımsız, derse entegre edilmemiş bir biçimde uygulandığı saptanmıştır.…”

Ortak Bi̇lgi̇ Yapilandirma Modeli̇ne Göre Tasarlanan Öğrenme Ortaminin 5. Sinif Öğrenci̇leri̇ni̇n Bi̇li̇mi̇n Doğasi Üzeri̇ne Etki̇si̇

“…Bilimin doğasıyla ilgili yapılan çalışmalar incelendiğinde; doğrudan yansıtıcı yaklaşımın bilimin doğasının unsurlarını kazandırmada dolaylı yaklaşıma göre daha etkili olduğu (Ayvacı, 2007;Çil, 2010, Khishfe, Abd-El-Khalick, 2002Önen Öztürk ve Bayram, 2017), öğretmen adayların bilimsel bilgilerin değişebilir olduğunu, sebep sonuç ilişkilerini farkında olduklarını (Arı, 2010;Doğan, Çakıroğlu, Çavuş, Bilican ve Arslan 2011;Hiğde ve Aktamış, 2017), sosyobilimsel konuların tartışılması durumlarının bilimin doğasının geçici ve deneysel unsurlarının öğretilmesinde etkili olduğu ve bilimin doğasının öğretilmesinin öğrencilerin eleştirel düşünmesine katkı sağladığı (Khishe, 2012) gibi sonuçlara ulaşılmıştır. Bilimin doğası etkinliklerinin öğrencilerin bilimin doğası konusundaki görüşleri üzerinde olumlu etki yaptığı görülmüştür (Çil, 2010;Küçük, 2006;Yücel, 2009;Özbek, 2013).…”