Historyczno-prawne uwarunkowania utworzenia przez Henryka VIII angielskiego Kościoła państwowego w 1534 r.

Abstract

Gdyby przyjrzeć się historii początków reformacji w Anglii, można dość łatwo zauważyć, że w przeciwieństwie do wydarzeń, jakie miały miejsce w Niemczech, próżno jej przyczyn szukać w "szkodliwej" działalności humanistów czy też w negatywnym nastawieniu społeczeństwa do duchowieństwa i hierarchii kościelnej. Trudno również szukać wśród społeczeństwa angielskiego radykalnych postaw antypapieskich, za wyjątkiem epizodu związanego z działalnością Jana Wycliffa 1 . Należy mieć za to na uwadze specyficzny charakter angielskiego Kościoła katolickiego, cechującego się dużą autonomią względem papieża. Mowa tutaj przede wszystkim o zakresie władzy, jaki nad lokalnym Kościołem posiadał władca, a także o jego prerogatywach względem obsadzania stolic biskupich w prowincjach York i Canterbury. W historii Anglii zdarzały się okresy, w których królowie i papieże toczyli spory, jednak u progu nowożytności wydawało się, że jest to kwestia dawno zamknięta i owe wzajemne niesnaski nie powinny się więcej powtórzyć, ponieważ każda z dwóch władz dążyła raczej do tego, by zachować status quo. Dlatego też tym ciekawszy jest fakt, że rozbrat z Kościołem katolickim dokonał się w Anglii z przyczyn o wiele bardziej prozaicznych, podyktowanych namiętnością i chęcią posiadania następcy tronu płci męskiej oraz uwarunkowanych wydarzeniami mającymi miejsce we wcześniejszych stuleciach niż sensu stricto z chęci reformy Kościoła 2 . Istotną rzeczą jest również zwrócenie uwagi na to, że Kościół państwowy, na którego czele stanął Henryk, nie był jeszcze tym, co powszechnie zwykło nazywać się anglikanizmem lub Kościołem anglikańskim. O wiele bardziej zasadne wydaje się być zatem stosowanie sformułowania angielski Kościół państwowy lub państwowy Kościół Anglii. Określenia te zdaniem autora precyzyjnej oddają istotę nowo powstałego Kościoła. * Mgr Tomasz Grzebyk -absolwent, a obecnie doktorant historii na Uniwersytecie Rzeszowskim, na którym ukończył również studia z zakresu administracji. Swoje zainteresowania badawcze koncentruje wokół historii Anglii w XVI i I poł. XVII wieku, relacji polsko-angielskich w tym okresie oraz dziejów Kościoła katolickiego w Anglii za rządów Elżbiety I i pierwszych Stuartów. Interesuje się również zagadnieniami dotyczącymi relacji historii z kinematografią.