Gruźlica w Polsce-Czynniki Sukcesu Leczenia

Abstract

Badanie opisane w tym opracowaniu miało przedstawić, kim są chorzy na gruźlicę, jak są leczeni i jakie są rezultaty leczenia. Celem było pokazanie cech osób leczonych na gruźlicę płuc w 2002 roku, wykrycie czynników przyczynowo związanych z powodzeniem leczenia, a także charakterystyka chorych, którzy przerwali leczenie, których leczenie zakończyło się niepowodzeniem i chorych, którzy zmarli z powodu gruźlicy oraz opisanie społecznych czynników wpływających na późne rozpoznawanie gruźlicy. Realizacji tych celów służyła analiza dokumentacji choroby dwóch zbiorów osób, to jest losowo wybranej reprezentatywnej grupy wszystkich chorych na potwierdzoną bakteriologicznie gruźlicę płuc, zarejestrowanych w Centralnym Rejestrze Gruźlicy w 2002 roku (n = 360) oraz tych chorych na potwierdzoną bakteriologicznie gruźlicę płuc, zarejestrowanych w 2002 roku, którzy według zapisu w Centralnym Rejestrze Gruźlicy nie uzyskali pozytywnego wyniku leczenia (n = 332). W pracy zastosowano rozmaite metody analizy statystycznej do opisu badania współwystępowania cech i istotności związków cech. Przypadki chorych przedstawiono na podstawie zapisów w dokumentacji wypożyczonej przez terenowe placówki zajmujące się leczeniem gruźlicy, to jest na podstawie informacji zawartych w książeczkach gruźlicy, wypisach szpitalnych i innych. Autorka badania samodzielnie klasyfikowała wyniki leczenia na podstawie dokumentacji, stosując kryteria Światowej Organizacji Zdrowia. Najważniejsze wnioski badania można przedstawić następująco: 1. Gruźlica w Polsce występuje w mniej uprzywilejowanych segmentach społeczeństwa, to jest w grupach mniej wykształconych, z niższych szczebli drabiny społecznej. W zbiorowości osób chorych na gruźlicę występują takie zjawiska, jak nadużywanie alkoholu, bezdomność, samotność, pobyty w więzieniu i bezrobocie, jednakże osoby z cechami patologii społecznej nie dominują w tej grupie. 2. Badanie próby losowej pokazało, że 18% przypadków leczenia gruźlicy nie kończy się pozytywnym wynikiem. Grupą odpowiedzialną za ten stan są chorzy przerywający leczenie. 3. Chorzy, którzy zmarli z powodu gruźlicy wymagają badania o innej metodologii i podstawie empirycznej. Grupa ta choć nieliczna, stanowi zagrożenie dla zdrowia publicznego, ponieważ większość tych osób miała rozległe zmiany w radiologicznym badaniu płuc i dodatnie rozmazy plwociny. Większość zmarła zanim podjęto leczenie przeciwprątkowe. 4. Oporność na leki przeciwprątkowe jest zjawiskiem rzadkim w zbiorowości nowych przypadków choroby i narasta u chorych ze wznową choroby. 5. Powszechna jest hospitalizacja chorych w intensywnej fazie leczenia, ponieważ jednak nie ma standaryzacji procedur postępowania z chorymi, to brakuje informacji pozwalających ocenić jakość szpitalnego leczenia nadzorowanego. Na kartach informacyjnych ze szpitali nie ma np. informacji o tym, że leki były przyjmowane w obecności osoby odpowiedzialnej za leczenie—lekarza bądź pielęgniarki. 6. Na etapie ambulatoryjnym leczenie bezpośrednio nadzorowane zdarza się sporadycznie. Leków nie podawano pod nadzorem nawet chorym z opornością prątków, ani chorym, którzy od początku nieregularnie zgłaszali się po leki. W rzadkich przypadkach, kiedy w dokumentacji choroby napisano o stosowaniu nadzoru, nie dodano jakichkolwiek informacji umożliwiających ocenę jakości takiego postępowania. 7. Analiza regresji liniowej i logistycznej wykazała, że samodzielny, przyczynowy wpływ na powodzenie leczenia mają cechy społeczne: nadużywanie alkoholu, mieszkanie w mieście wojewódzkim, samotność; cechy biologiczne: działania niepożądane izoniazydu, których skutkiem było trwałe odstawienie leku, przebyta gastrektomia; cechy przebiegu leczenia: leczenie nieregularne (przerwy trwające krócej niż 2 miesiące), nieprawidłowy dobór leków, wznowa gruźlicy, niewydłużanie leczenia przeciwprątkowego. 8. Chorzy ze społecznymi czynnikami ryzyka gruźlicy nie różnili się bardzo na niekorzyść od pozostałych chorych ze względu na zaawansowanie choroby w momencie rozpoznania, oceniane na podstawie wyniku badania rozmazu plwociny i rozległości zmian płucnych. 9. Liczne zapisy w dokumentacji choroby wskazują na brak poszukiwań lub opieszałość w poszukiwaniu chorych, którzy nie zgłaszali się po leki. Ośrodki zajmujące się leczeniem gruźlicy nie mają algorytmów działania z limitami czasowymi, to jest procedur wobec chorych unikających leczenia. 10. Przegląd dokumentacji choroby ujawnił częsty brak badania lekowrażliwości prątków gruźlicy, niewłaściwą klasyfikację wyników leczenia, błędy leczenia, takie jak niewłaściwy dobór leków i niezgodny z zaleceniami czas leczenia, wskazujące, że lekarze mają trudności, gdy przychodzi im leczyć przypadki choroby inne niż standardowe. Leczenie bezpośrednio nadzorowane, prowadzone przez całe leczenie u chorych z czynnikami ryzyka negatywnego wyniku leczenia, może przyczynić się do poprawy wyników leczenia gruźlicy w Polsce.

Status Społeczno-Ekonomiczny i Czas Trwania Objawów u Mężczyzn Chorych na Gruźlicę Leczonych w Mazowieckim Centrum Leczenia Chorób Płuc i Gruźlicy w Otwocku

“…In 1992 Miller et al recorded that only 8.5% of all Polish tuberculosis patients were unemployed [9]. In 2002 this rate increased to 23% [10]. In our study the rate reached 57%.…”

“…In a random sample of tuberculosis patients in Poland real singles accounted for nearly 19% [10]. In a comprehensive Polish publication from 2007 it was stated that being single is a risk factor for tuberculosis, for more extensive radiologic changes, and for treatment default leading to treatment failure [10]. These observations were confirmed by data from Estonia, where being unmarried appeared to be one of the risk factors for tuberculosis [16].…”

“…In the 1990s that proportion was two times lower [6]. In 1992 the homeless accounted for only 1% of tuberculosis patients [9], and in 2002 that percentage increased up to 2.8% [10]. In the United States the tuberculosis incidence rate is 50-fold higher among the homeless in comparison to the general population (270 vs. 5/100,000) [12].…”

“…The increase in number of informal relationships has been observed recently, so not all of our unmarried patients were single, and some of them could have partners or live together with their families (parents, siblings). In a random sample of tuberculosis patients in Poland real singles accounted for nearly 19% [10]. In a comprehensive Polish publication from 2007 it was stated that being single is a risk factor for tuberculosis, for more extensive radiologic changes, and for treatment default leading to treatment failure [10].…”

“…The information regarding alcohol consumption obtained from patients needs to be treated with a huge dose of caution. However, the significance of this factor is frequently emphasised in the literature [10,19]. It seems to be an especially crucial problem in Russia, where 25% of tuberculosis patients are believed to abuse alcohol, and the risk for treatment default in these patients is 7 times higher than in the general population [17,19].…”