Godzinki moskalofilskie Telesfora Chełchowskiego – uwagi o strukturze i stylu

Abstract

Będące przedmiotem analizy Godzinki moskalofilskie. 300 dni łaski carskiej za każdorazowe odmówienie tych godzinek z pokorą i skruszonym sercem T. Chełchowskiego to tekst odpowiadający poetyce polonijnych sporów politycznych przełomu XIX i XX wieku, a przy tym czerpiący z polskiej tradycji literackiej. Za sprawą nawiązania do modlitewnego wzorca – godzinek, i uwzględniając ich genezę, Godzinki moskalofilskie uznać można za trawestację (w ujęciu Nycza) lub okaz (w ujęciu Wojtak) wzorca modlitewnego. Nawiązanie to przejawia się w siedmioczęściowej budowie (jutrznia, pryma, tercja, seksta, nona, nieszpory i kompleta) z zaczęciem, hymnem, wersetami i responsoriami, modlitwą; konsekwentnie stosowany w wezwaniach i hymnach wzorzec metryczny; apostroficzne otwarcie hymnów; wersety i responsoria następujące po hymnie i/lub modlitwie; nawiązania stylistyczne i semantyczne (wezwania do cara i bohaterów hymnów na wzór apostrof do Boga i Maryi; parafrazy kolokacji biblijnych i modlitewnych). Odstępstwem od wzorca kanonicznego są: zredukowana forma ofiarowania (tylko antyfona), brak modlitwy, modyfikowane w każdej z godzin zaczęcie.