Flexible Selves in Flexible Times? Yoga and Neoliberal Subjectivities in Istanbul

Abstract

This article adds to contemporary analyses of neoliberal subjectivities by focusing on middle-class yoga practitioners in Istanbul, Turkey. Drawing on in-depth interviews, it questions the dominant interpretation of yoga as a form of neoliberal governance and suggests that within the nexus of neoliberal globalisation, autocratisation and precarisation, practices that are often labeled ‘lifestyle consumption’ might provide individuals with the discursive tools to question entrepreneurial norms. Expanding the geographical scope of existing research as well as providing a theoretically informed analysis of empirical data, the article makes an original contribution to understandings of neoliberal subjectivities by bridging work on neoliberal subjectivities and lifestyle politics.

Pop Sufi̇sm as a Spi̇ri̇tual Market and Consensus Fi̇eld

“…Ancak bu itiraz modern sonrası dönemin radikalleşen belirsizlik, anlamsızlık ve yönsüzlük eğilimleriyle birleşse de "meditasyon, yoga, t'ai chi gibi yarı dinsel ve spiritüel pratikler geç kapitalizmin iş ve boş zaman mantığına uygun maneviyat biçimleri de üretebilmektedir (Funk, 2013, s. 51). Örneğin İstanbul'da yürüttüğü etnografik çalışmasında Erkmen (2021), yoganın neoliberal bir yönetimsellik anlayışına nasıl eklemlendiğini orta sınıf yoga takipçilerinin deneyimleri üzerinden ortaya koyar. 7 Spiritüel olanı deneyimleme ve yeniden üretme tarzı kapitalist aksiyomun her yana sızdığı bir momentte (Jameson, 2005, s. 15-18 ve 30-31) ekonomi-politik ve tarihsel süreçlerden bağımsız gerçekleşmemektedir.…”

“…Muhafazakâr ve dini kavramlarla (teslimiyet vb. ), "bireyselleştirilmiş öz yönetim rejimi"ne (Erkmen, 2021(Erkmen, , s. 1038) ait normları bir arada tutan zemin, tasavvufu söylemsel bir uzlaşı alanı olarak aracı kılmakla mümkün olabilmektedir.…”

“…Sharma'nın ifadesi ile "yabancılaşmanın üstesinden gelmek" yerine işçiyi işe bağlayan" (Akt. Erkmen, 2021Erkmen, , s. 1043) neoliberal bir rasyonalite ile tasavvuf öğretisini bir araya getiren eklektik bir tavır söz konusudur burada.…”

“… Erkmen'in çalışması Türkiye'deki neoliberalleşme ve otoriterleşme eğilimleri altında yoganın sadece neoliberal öznelliği nasıl yeniden ürettiğini değil, kurumsal dünyadan ayrılma, anti tüketimcilik", "rekabet karşıtlığı" "dayanışma" gibi pratiklerle ona yönelik "eleştirel" bir itirazı ve bu itirazın sınırlarını göstermesi açısından da önemli bir araştırmadır. Bkz (Erkmen, 2021)…”

İhti̇yat Ve Cazi̇be İki̇lemi̇nde Türki̇ye’de Spi̇ri̇tüel Erkekli̇kler

“…İlgili literatürdeÖzyeğin'in (2015),Seven'in (2016) veTuksal'ın (2004) erkeklik ve dindarlık ilişkisine değinen çalışmaları mevcut; ancak bu çalışmalar spiritüellikle ilgili değiller. Bununla birlikte Türk'ün (2015) "Tuhaf Bir Hikâye: Adnan Hoca ve Toplumsal Cinsiyet Temsilleri", Yolcu'nun (2012) "Koryak ve Çukçi Şamanlığında Transvestizm" ve Deniz'in (2008) "Dersim Alevilik Mitleri ve Erkeklik Kurguları" adlı makaleleri yine doğrudan spiritüellikle ilgili olmasa da bu çalışma ile birlikte düşünülebilecek metinlerdir.9 Spiritüel hareketler ve yeni dinsellik biçimleri ile neo-liberalizmin ilişkisini biri Romanya diğeri Türkiye/İstanbul örneğinde tartışan çok yetkin iki çalışma için bkz Gog (2020),Erkmen (2021)…”