Factors affecting household financial participation

Abstract

Ülkelerin yoksulluğu azaltması ve sürdürülebilir ekonomik kalkınması için bir ön koşul olarak görülen finansal katılım, çeşitlendirilmiş ürün ve hizmetlerle finansal sektörlerini geliştirmeye yönelik adımlar için ana aktör haline gelmiştir. Dünya genelinde resmi finansal hizmetlere yeterli erişim sağlayamayan bireylerin finansal sisteme entegre olmalarına yönelik bir olgu olması finansal katılımı önemli kılmaktadır. Bu nedenle finansal katılım makroekonomik değişkenlerle ilişkili olduğu kadar özellikle bireysel düzeyde değişikliklerle de sıkı bir ilişki içerisindedir. Tüm bu nedenlerle, bu çalışmada, hanehalklarının finansal katılımı mikro boyutta nelerin şekillendirdiğinin ve finansal katılım tercihlerine etki eden sosyoekonomik faktörlerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle temel bileşen analizi (PCA) ile Türkiye özelinde finansal katılım indeksini oluşturulmuştur. Elde edilen indeks üzerinden hanehalklarının finansal katılımına etki eden faktörler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından sağlanan 2019 yılı Hanehalkı Bütçe Anketi Mikro veri seti yardımıyla genelleştirilmiş sıralı logit modeli kullanılarak tahmin edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular doğrultusunda finansal katılıma etki eden en önemli faktörlerin sırasıyla eğitim seviyesi, harcama düzeyi ve internet üzerinden alışveriş yapma durumu olduğu sonucuna ulaşılırken, özellikle riske karşı tutumun finansal tercihlerle ilişkili olması hanelerin risk yapısını finansal katılım üzerinde önemli kılmaktadır.