Esej audiowizualny – w stronę historii

Abstract

Esej audiowizualny-w stronę historii W ostatnich latach w piśmiennictwie filmoznawczym, nie tylko zresztą akademickim, ale także na obszarze popularnej krytyki filmowej, niezwykle często pojawiają się teksty poświęcone zagadnieniu eseju filmowego 1. Pojęcie to zostało oczywiście zaanektowane na obszar kina z literatury. Pozwoliło to przenieść część rozważań poświęconych esejowi literackiemu wprost na grunt badań nad filmem. W ten sposób badacze tej formy uzyskali szereg narzędzi ułatwiających opis tego oryginalnego zjawiska. Jednocześnie esej filmowy odziedziczył jednak po swoim literackim odpowiedniku problem związany z jego definiowalnością. Rozpiętość form literackich określanych mianem esejów, od Prób Montaigne'a, przez powieści Tomasza Manna czy choćby teksty Rolanda Barthes'a, sprawiła, że utrudnione-jeśli nie niemożliwe-stało się wskazanie inwariantnych wyznaczników gatunkowych tej formy. Pojęciem eseju filmowego posłużył się prawdopodobnie jako pierwszy Hans Richter (w roku 1940)-definiując go jako nową formę dokumentalizmu, zdolną do przedstawiania abstrakcyjnych pojęć i idei. Jako przykład wskazywał filmy klasyków zaangażowanego społecznie dokumentalizmu przełomu lat dwudziestych i trzydziestych. Richter akcentował odchodzenie w tych filmach od chronologii w prezentowaniu wydarzeń i poświęcenie wierności nieupozorowanej rzeczywistości wczesnych aktualności filmowych, na rzecz wszelkich technik filmowych, które mogą dopomóc w zilustrowaniu dyskursu autorskiego-a więc także fikcji-rekonstrukcji, inscenizacji, fabularyzacji 2. Trzeba 1 Wśród ważniejszych prac warto wymienić monografię Laury Rascaroli,

Na manowcach przygody. Esej filmowy i polskie kino lat 70.

“…Esej jest bowiem próbą (fr. essai) polegającą na skrajnie subiektywnym podejmowaniu zagadnienia, mierzeniu się z nim w kategoriach osobistego doświadczenia odzwierciedlonego w stylistycznych idiosynkrazjach 29 .…”

Tworzywo nas zdradza – filmowe eseje Grzegorza Królikiewicza

“…Esej jest bowiem próbą (fr. essai) polegającą na skrajnie subiektywnym podejmowaniu zagadnienia, mierzeniu się z nim w kategoriach osobistego doświadczenia odzwierciedlonego w stylistycznych idiosynkrazjach 4 .…”