Enstalasyon Sanatında Kurgusal Zaman-Mekân; Eşzamanlılık

Abstract

Zaman ve mekân insanın en temel varlık kategorileridir. Varlığını sürdürdüğü anda kendisine eşlik eden zaman ve mekân kavramlarının zorunluluğuna ilişkin, tarihsel olarak birçok düşünce ortaya koyulmuştur. Ancak, modern döneme gelindiğinde, Einstein'ın Görelilik Teorisi tam anlamıyla bir kırılmaya neden olarak, zaman ve mekân kavramlarına bakış açısını değiştirmiştir. Bir birey olarak modern sanatçı da bu düşüncelerden etkilenerek eserlerinde eşzamanlılık olgusunu ortaya koymaya başlamıştır. Modern dönemde özellikle kübizmde, parçalanan yapılar olan kolaj/asamblaj teknikleriyle kendisini göstermeye başlayan ve nesnenin çeşitli açılardan betimlenmesini içeren eserler zaman ve mekânın eşzamanlılığını ortaya koymuştur. Eşzamanlılık olgusu, kübizmde, nesnenin çeşitli açılardan betimlenmesi şeklinde gerçekleşmiş, fütürizmde ise bakış açısı sabitken nesnenin hareketinin üst üste betimlenmesi şeklinde ortaya çıkmıştır. Ancak bu akımlardan sonra da bu eşzamanlılık etkisi sanatta bir kullanım biçimi olmaya devam etmiştir. 1960 ve sonrasını ifade eden çağdaş sanatta ve de enstalasyon sanatında, teknolojinin en üst seviyeye ulaşması ve bunun getirileriyle eşzamanlılık olgusu kullanılmaya devam etmiştir. Araştırmada, örnekleme alınan enstalasyon sanat eserlerinde, yoğunluklu olarak teknolojik olanakların da eşzamanlı betimlemede bir destekleyici araç olarak kullanıldığı, geçmişe ait olan zamansal ve mekânsal olguların, kurgusal olarak şimdiki zamanda ve mekânda ortaya koyulması ile bir eşzamanlılık yaratıldığı tespit edilmiştir. Tüm bunlara ek olarak, eserin izleyici ile etkileşimine ve çevresinde/içinde gezmesine olanak sağlayan enstalasyon sanatı, kübizmde ve fütürizmde olduğu gibi izleyiciye ortaya koyulan nesne ya da nesnelerin birçok açıdan görünümünü sunmaktadır.