Doświadczanie nierówności w statusie społecznym i bullyingu w środowisku szkolnym. Percepcja dzieci polskich imigrantów w Norwegii

Abstract

W artykule analizujemy mozaikę niekorzystnych aspektów związanych z sytuacją społeczno-ekonomiczną dzieci polskich imigrantów w norweskim środowisku szkolnym. Główna uwaga zostaje zwrócona na doświadczane przez dzieci dyskryminacje, wynikające ze zróżnicowania statusu społecznego (w porównaniu z dziećmi norweskimi), wspomnienia i przeżycia przemocy rówieśniczej w postaci dręczenia (ang. bullying) oraz tworzenie indywidualnych strategii zaradczych w obliczu "pracy rówieśniczej". Dowodzimy, że manifestowane przez dzieci nierówności społeczno-ekonomiczne przejawiają się w aktach bullyingu. Ponadto ukazujemy rolę norweskiej szkoły i środowiska szkolnego w przebiegu integracji dzieci polskich imigrantów, kształtowania ich samooceny, oceny statusu społecznego rodziny oraz oceny poziomu zamożności kraju pochodzenia i przybycia. Artykuł bazuje na wynikach dwóch projektów badawczych: "Doświadczenia dzieci dorastających transnarodowo" (zadanie nr 5 prowadzone w ramach polsko-norweskiego projektu Transfam w latach 2013-2016) oraz "Proces adaptacji dzieci polskich imigrantów. Badania terenowe w Norwegii" (projekt doktorancki realizowany w latach 2013-2014 w Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego).

Dzieci w migracji – co o nich wiemy?

“…Delokalizacja jest charakterystyczna przede wszystkim dla pierwszego okresu imigracji. Wprawdzie dotyczy rodziców, ale rzutuje na społeczne i materialne usytuowanie dziecka w procesie migracji, a jak ostatnio stwierdzono, również na doświadczane przez nie nierówności ekonomiczne i zagrożenie marginalizacją (Strzemecka, Slany 2019). W innych publikacjach znajdujemy bardziej rozbudowaną charakterystykę położenia części dorosłych imigrantów w kraju pobytu: "Marginalizacja i dyskryminacja w kraju osiedlenia, bariery w dostępie do usług socjalnych, wyzwania dla praw do obywatelstwa i tożsamości, niepewność ekonomiczna rodziców oraz dyslokacja społeczna i kulturowa" (UNICEF 2005).…”

“…Jednak dzieci migrujące napotykają, zwłaszcza w pierwszym okresie migracji, trudności z opanowaniem nowego języka i przystosowaniem do innego stylu nauczania. Pobyt w nowym kraju, w nowym środowisku szkolnym jest dla dzieci okresem "burzliwego przejścia", stanowi szok kulturowy i powoduje silne przeżycia związane z przemocą i dyskryminacją oraz z zachwianiem poczucia tożsamości i przywiązania (Strzemecka, Slany 2019). Trudności mogą dotyczyć też relacji w instytucjach edukacyjnych, przy braku zaangażowania nauczycieli w rozwiązywanie powstających problemów (Waksmundzki 2014).…”

“…Stres w szkole jest tak ogromny, że wymiotują rano i płaczą" (Kawczyńska-Butrym 2009). Świadomość przemocy doświadczanej w środowisku szkolnym zaburza również proces dalszego funkcjonowania dzieci imigranckich, nie tylko w grupie rówieśniczej (Strzemecka, Slany 2019). Już te przykłady sygnalizują, że mimo migracji rodzinnej, a więc fizycznej bliskości rodziców, uczestnictwo w migracji może zaburzać poczucie bezpieczeństwa dziecka oraz poprzednią względną równowagę emocjonalną i aksjologiczną młodych ludzi.…”