Dil ve söylem pratiklerini haber metinlerinde aramak: Yeni Zelanda terör saldırısı örneği

Abstract

Terör, insanlar üzerinde korku yaratmak amacıyla gerçekleştirilen ve temelinde şiddet olan sembolik bir eylemdir. İnsanlık tarihinin her döneminde meydana gelen terör eylemlerinin medya üzerindeki yansıması ise medya kuruluşlarının benimsemiş oldukları yayın politikalarına göre farklılık göstermektedir. Bu farklılık, kamuoyunun bilgilendirilme sürecinde terör haberlerinde kullanılan dil ve söylemde ortaya çıkmaktadır. Bu çerçevede terör eylemlerinin haberleştirilmesinde tercih edilen dilin kullanımı ile ortaya çıkan söylemin çözümlenmesi ise gazete yayın politikalarının haberin dili ve söylemine etkisini anlamak açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı, farklı siyasal tercihlere yönelik habercilik yapan medya kuruluşlarının editoryal politikalarının, terör eylemlerinin haberleştirilme sürecinde haber dili ve söylemine etkisini ortaya koymaktır. Bu bağlamda, 15 Mart 2019'da Yeni Zelanda'da Cuma namazı sırasında iki camiye düzenlenen silahlı terör saldırısı ile ilgili yazılı basında yer alan haberlerin okuyucuya nasıl sunulduğu ve nasıl bir söylem geliştirildiği çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Bu doğrultuda, 16 Mart-23 Mart 2019 tarihleri arasında yayın politikaları birbirinden farklı olan Cumhuriyet, Milli Gazete, Orta Doğu, Sözcü, Yeni Akit ve Yeni Şafak olmak üzere toplam altı gazete belirlenmiştir. Seçilen gazetelerin olayla ilgili yaptığı tüm baş sayfa haberlerinin başlıkları, içerikleri, görselleri ve gazetelerin olaya ilişkin bakış açıları Teun van Dijk'ın sistematikleştirdiği söylem analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda aynı olayın, birbirinden farklı bakış açılarına sahip gazetelerde, farklı söylem kalıpları ile haberleştirildiği, olaya ilişkin basının vermiş olduğu önemin kısa zamanda azaldığı tespit edilmiştir.

Nefret Söylemi Pratiği Olarak İslamofobi: Fransa’da Yükselen İslamofobik Söylemlerin Türk Yazılı Basınında Yansıtılma Biçimleri

“…Bu bağlamda önemli bir mücadele alanı olan medya, ötekileştirdiği grubun insani değerini inkâr ederek, onlara uygulanan şiddet ve aşağılayıcı davranışların meşrulaştırılabilmesine yol açmaktadır (İnceoğlu, 2012, s. 17). Bu çerçevede toplum içerisinde ötekileştirilmiş insanlara ya da gruplara yönelik önyargıları körükleyen söylemsel pratiklerin medya aracılığıyla kitlelere sunulması nefret söyleminin etkisini arttırmaktadır (Gölcü, Bal ve Karadeniz, 2019;Gölcü ve Dağlı, 2017). Benzer şekilde İslam'a ve Müslümanlara yönelik nedensiz bir korkuyu içeren İslamofobinin artmasında ve kitlelere aktarılmasında medyanın kullandığı söylemsel pratikler ve bu pratiklerin toplum içerisindeki yansıması önemli rol oynamaktadır.…”