Diagnozowanie i opiniowanie źródłem problemów oraz dylematów etycznych

Abstract

We wstępie do artykułu opisano podstawowe etyczne problemy realizowania roli zawodowej psychologa a także wskazano, jakie prawa mają klienci psychologa oraz czego ludzie oczekują w kontakcie z psychologiem. Następnie podjęto kwestię jakie prawa człowieka narusza sytuacja diagnozowania oraz jakie są czynniki wiarygodności efektu postępowania diagnostycznego. Po analizie różnic miedzy problemem a dylematem etycznym (moralnym) przedstawiono propozycję modelu podejmowania decyzji etycznych i omówiono jego elementy.

Reflections on the ethical challenges of individual psychological intervention

“…Komunikacja wówczas może być w większym stopniu polem negocjowania władzy i tworzenia interakcyjnej tożsamości uczestników niż budowania relacji interpersonalnych [26]. Elementem realizacji roli zawodowej psychologa jest w mniejszym lub większym stopniu nieintencjonalne naruszenie dóbr osobistych jednostki: jej prawa do intymności, prywatności, poufności, tajemnicy osobistej, tajemnicy korespondencji 13 , samodecydowania i autonomii [27,28]. Osoby korzystające z usług psychologa zazwyczaj wyrażają na to zgodę, bo albo są zmuszone poddać się badaniu w efekcie określonych przepisów albo mają nadzieję na uzyskanie pomocy -co jednak nigdy nie powinno zwalniać psychologów od rozważnego z niej korzystania i minimalizacji naruszania tych praw [27].…”

“…Wydaje się, że oba te procesy są nieodwracalne: internet daje dostęp do wielu źródeł informacji i jednocześnie poziom wiedzy rośnie. Skorzystanie z usług specjalistów nie jest łatwą decyzją: wizyty u psychologa czy psychiatry stanowią powód do zakłopotania, wstydu, stygmatyzowania i dyskredytacji [7,27,29]. Biorąc pod uwagę aspekt psychologiczny relacji pomagania (leczenia) oraz przyjęcia za fundamentalną zasadę etyczną prymatu autonomii pacjenta asymetria w tym aspekcie przesunęła się w kierunku pacjenta (klienta) 14 .…”

“…W efekcie zamiast realizowania postulatu dobroczynienia względem klienta (beneficence-in-trust), psycholog może dążyć do jedynie literalnego spełnienia zawartej umowy, kosztem dobra klienta. Za jedyne zło moralne uważa się wówczas niewystarczające przestrzeganie przyjętego kontraktu, a nie brak pomocy [27]. Zmienia się dziś także asymetria odpowiedzialności -z jednej strony pacjenci (klienci) rozumieją, że część odpowiedzialności za ostateczne efekty spoczywa także na nich i zależy od poziomu ich współpracy.…”

“…Na podstawie niepisanej umowy społecznej zakłada się, że istotą wzajemnej relacji psychologa i klienta jest zaufanie do wiedzy i profesjonalnych umiejętności psychologów oraz ufność, że dobro klienta będzie podstawowym kryterium oceny działania psychologa. Przyjmuje się, że to dobro może być stopniowalne: od minimalistycznej zasady "nie szkodzić" aż do paternalistycznego ograniczania autonomii klienta psychologa "dla jego dobra" [27]. Traktuje się więc -w pewnym sensie -termin "dobro" jako pojęcie pierwotne.…”