Depopulacja i zanikające wsie w strukturze obszarów wiejskich pogranicza polsko-czeskiego

Abstract

Celem artykułu jest przedstawienie zjawiska depopulacji na pograniczu polsko-czeskim, na przykładzie południowej części województwa dolnośląskiego i opol- skiego. Artykuł ma charakter przeglądowy, oparty na studiach literaturowych i dotych- czasowych badaniach autorów w tym zakresie tematycznym. Omówiono przyczyny i fazy depopulacji w kontekście historycznym, wskazano na przestrzenne zróżnicowanie jej wielkości oraz skutki przestrzenno-funkcjonalne i krajobrazowe, m.in. zanikanie zabudo- wy i całych jednostek osadniczych. Ponadto przedyskutowano możliwości zapobiegania negatywnym skutkom depopulacji na pograniczu polsko-czeskim.

Koncepcja smart villages – czy to kolejny etap odnowy wsi?

“…-proces peryurbanizacji polegający na ekspansji obszarów zurbanizowanych poza granice aglomeracji miejskich (Stanny, Strzelecki 2020, s. 33); warto tutaj zauważyć, że obszary wiejskie położone wokół dużych aglomeracji coraz częściej stają się atrakcyjnym miejscem do życia dla dotychczasowych mieszkańców oraz dla osób migrujących z miasta; -zmianę struktury demograficznej ludności wiejskiej: odpływ młodych wykształconych osób, starzenie się społeczeństwa (Rosner 2016); -przemiany strukturalne w rolnictwie (zmniejszenie znaczenia rolnictwa jako źródła dochodów ludności wiejskiej) (Musiał 2007); -zmiany na rynku pracy oraz pauperyzację społeczeństwa (Kalinowski 2015); -zanikanie miejscowości (Heffner, Latocha 2021); -chaos przestrzenny (Śleszyński 2018); -konflikty przestrzenne i społeczne (Milczarek-Andrzejewska, Zawalińska, Czarnecki 2018). Zjawiska, które wskazano, takie jak migracja do miast, starzenie się populacji wiejskiej, ale też brak dostępu do nowoczesnych technologii i usług, wymagają nowych podejść i strategii rozwoju.…”

Untitled

“…From a different perspective, we can also mention site conditions, environmental conditions, conditions resulting from space development, and conditions related to the quality of the regional or local community. The literature on the subject emphasises the key importance of sustainable development of local government units (including counties and communes), because it leads directly to improvement of the functioning of the economy and society, as well as the condition and quality of the natural environment (Heffner, 2007;2011a;2011b A very important factor determining socio-economic development is the improvement of the quality of human and social capital, and therefore also intellectual capital.…”

Poza metropolią, czyli na prowincji

“…Te dwie odmienne struktury osiedleńcze nie są od siebie odseparowane; często istnieją między nimi liczne powiązania wynikające z funkcji małych miast. Te funkcjonalne powiązania między małym miastem a wiejskim otoczeniem zmieniają się, ale dla małych miast "węzłowe położenie w lokalnej przestrzeni, miejski krajobraz oraz centralność w ujęciu funkcjonalnym są podstawowym wyznacznikiem miejskości" (Heffner 2005). Z pewną przesadą można powiedzieć, że wiejskie otoczenie decyduje o miejskości małych miast.…”