Czynniki uaktywniające i zróżnicowanie czasowe przemieszczeń koluwiów w różnych częściach stoku osuwiskowego – analiza dendrochronologiczna na przykładzie osuwiska Skalka (Moravskoslezské Beskydy)

Abstract

Zarys treści: Celem badań było określenie zmienności czasowej osuwania i stwierdzenie różnic w aktywności poszczególnych części stoku osuwiskowego. Zastosowano metody dendrochronologiczne: dla 60 świerków pospolitych analizowano dekoncentryczność przyrostów rocznych. Największą dynamikę osuwania stwierdzono w latach : 1975, 1993, 1985, 1968-1969, 1995. Liczba zaburzeń wzrostu radialnego drewna świadczących o osuwaniu w poszczególnych latach dobrze odpowiada przebiegowi sum opadów półrocza letniego (np. osuwanie i opady w latach : 1968, 1972, 1975, 1977, 1985, 2010) oraz w mniejszym stopniu zimowego. Wyniki wskazują na nierównoczesną aktywność poszczególnych części osuwiska i uruchamianie różnych jego partii podczas różnych epizodów opadowych oraz prawdopodobnie w efekcie innych czynników uaktywniających (np. trzęsień ziemi z lat 1992-1993 o epicentrach w Beskidzie Sądeckim). Abstract:The aim of the study was to determine the temporal variability o landsliding and differences in the activity of individual part of a small landslide. Dendrochronological methods have been applied: tree-ring eccentricity was analysed for 60 Norway spruce trees. The most dynamic landsliding occurred in: 1975, 1993, 1985, 1968-1969 and 1995. The number of wood-growth disturbances recording landsliding in particular years matches well with precipitation totals for summer half-years (e.g. landsliding and precipitation in: 1968, 1972, 1975, 1977, 1985, 2010) and to the smaller degree with totals for winter half-years (e.g. 1961). Results indicate uneven activity of particular landslide sections. The movement in particular parts of the landslide is triggered during various precipitation events or due to other factors (e.g. 1992-1993 earthquakes with epicentres in Beskid Sądecki Mts).

Dendrochronology as a source of data for landslide activity maps – an example from Beskid Żywiecki Mountains (Western Carpathians, Poland)

“…. In most cases, dendrochronological data from landslides is used for detailed spatio-temporal analysis of one landslide form (ŁUSZCZYŃSKA & WISTUBA, 2015;NAWROCKA, 2013) or to compare the results of dendrochronological analyses with data on triggering factors, such as heavy rainfall, earthquakes (ŠILHÁN ET AL., 2012). On the other hand, mapping geomorphological processes is becoming increasingly popular.…”

Ruchy osuwiskowe w świetle badań dendrogeomorfologicznych na podstawie analizy osuwiska Sawickiego w Beskidzie Niskim = Landsilde movements based on dendrogeomorphological research based on a analysis of the Sawicki Landslide in the Beskid Niski mts

“…(1997,2014). Miesięczna klasyfikacja termiczna została wykonana według metody H. Lorenc (2000), opierającej się na sumarycznym równaniu średniej miesięcznej temperatury powietrza i pomnożonego przez odpowiednią dla danej klasy wartość odchylenia standardowego.…”

“…wskaźnik rocznej zmienności indeksu dekoncentryczności przyrostu rocznego), które znacznie ułatwiły interpretację krzywych szerokości przyrostów drzew i pomogły wyznaczyć bardziej precyzyjnie momenty aktywności osuwiskowej (Wistuba i Malik, 2011;Wistuba i in., 2012). K. Łuszczyńska i M. Wistuba (2015) na osuwisku Skałka w Beskidach Morawskich (Czechy) wyodrębniły 8 jego fragmentów, dla których na podstawie świerków (Picea abies (L.) Karst -łącznie 60 drzew) wyznaczyły momenty aktywności ruchów masowych. Wyniki wskazują na znaczne różnice okresów uruchamianie poszczególnych części osuwiska, jedynie niewielka liczba silnych epizodów osuwania jest wspólna dla więcej niż jednej wyznaczonej strefy.…”

“…Tylko podczas najbardziej ekstremalnych opadów deszczu w 1913 i 1974 roku (suma roczna przekraczająca 1150 mm, ciągłe opady trwające przynajmniej 3 miesiące) przemieszczenia obejmowały większą część koluwiów. Do podobnych wniosków doszły K. Łuszczyńska i M. Wistuba (2015) w badaniach na znacznie mniejszym osuwisku Skałka w Beskidzie Morawsko-Śląskim. Wykorzystując metodę dendrogeomorfologiczną, wydzieliły one siedem stref, które także odznaczały się odmiennymi okresami aktywności osuwiskowej.…”