COVID-19 Vaccine Research and Ethical Issues in the Context of Gene Editing Technologies

Abstract

COVID-19 (2019 koronavirüs hastalığı) pandemisi dünyada ve ülkemizde tüm dikkatleri virüslere, virüsler üzerindeki genetik modifikasyonlara ve aşı çalışmalarına çevirmiş bulunmaktadır. Bu çalışmada gen düzenleme teknolojileri ile ilintili bu klinik araştırma ve gelişmeleri gözden geçirmek ve de COVID-19 aşı çalışmaları ve aşıla(n)ma ile ilgili etik sorunları ele almak amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntemler: Gen düzenleme teknolojilerine ve COVID-19 aşı çalışmalarına dair güncel literatür; aşı güvenliği, yeterli aşı üretimi ve aşıya erişim ile ilgili sorunlar, aşılamada öncelikler ve toplum (sürü) bağışıklığı, ve de aşı tereddütleri ve aşı karşıtlığı üzerinden tartışılmıştır. Bulgular: Birçok ülkede bilim insanları SARS-CoV-2'ye (şiddetli akut solunum sendromu koronavirüsü 2) karşı etkili bir antiviral ilaç ve aşı bulabilmek için yoğun bir şekilde çalışmaktadır. En erken 2021'de kullanıma girebileceği tahmin edilen aşıların ne kadar koruma sağlayacağı, uzun dönem yan etkilerinin neler olabileceği ve tüm insanlar için erişilebilir olup olmayacağı ise belirsizliğini korumaktadır. Virüsün laboratuvarda üretildiğine dair komplo teorileri klasik aşı karşıtı söylemleri beslese de, bunların pandeminin yarattığı küresel endişe ortamında aşıya karşı ne kadar dirence neden olabileceği belirsizdir. Tartışma ve Sonuç: Bütün boyutlarıyla küresel salgınlara karşı tecrübe tazelediğimiz böylesi bir süreçte, gen düzenleme teknolojilerine dayanan aşı çalışmaları ve bu yenilikçi tekniklere dair etik tartışmalar gelecekte aşılara ve hatta modern tıbba bakışımızı belirleyecek denli önemli sonuçlara gebedir.