Cinsiyet Eşitsizliği, Kadına Yönelik Şiddet ve Sağlık Çalışanlarının Yaklaşımı

Abstract

Bu derlemede cinsiyet eşitsizliği, Türkiye ve dünyada kadına yönelik şiddetin görünümü, şiddetin nedenleri ve çözüm önerilerinin sunulması amaçlanmıştır. Şiddet tanımlanması ve girişimde bulunulması zor bir durum olmakla birlikte, şiddet sonrası mağdura yönelik koruma, tedavi ve iyileştirme hizmetlerin daha etkili biçimde sunulması ve gerektiği kadar sürekliğinin sağlanması çok büyük önem taşımaktadır. Toplumsal cinsiyet; toplumun kadın ve erkeklere verdiği roller, görevler ve sorumluluklardır. Kadına yönelik şiddet; cinsiyete dayalı olarak gerçekleşen ve kadınlarda fiziksel, cinsel, psikolojik herhangi bir zarar ve üzüntü sonucunu doğuran veya bu sonucu doğurmaya yönelik özel veya kamu yaşamında gerçekleşebilen her türlü davranış, tehdit, baskı veya özgürlüğün keyfi olarak engellenmesidir. Kadına yönelik şiddet prekonsepsiyonel öncesi dönemden başlamakta, doğumu takiben de kız bebeklerin öldürülmesi, yetişkinlik ve yaşlılık döneminde de daha çok cinsel istismara uğrama ve dayak olarak kendini sürdürmektedir.

Birinci Basamak Sağlık Çalışanlarının Kadına Yönelik Şiddete İlişkin Bilgi ve Tutumları

“…Ülkemizde ise Kadına Yönelik Şiddet Araştırması (2014) raporuna göre; kadınlar duygusal (% 44), fiziksel (%36), ekonomik (%30) ve cinsel şiddet (%12) görmektedir (3).Şiddet gören kadınlarda istenmeyen gebelik, düşük, yaralanmalar, depresyon, intihar düşüncesi gibi sağlık sorunları görülmektedir. Bu sorunlar her geçen gün de artmaktadır(4,5).Yapılan araştırmalarda kadınların utanma, kendini suçlu hissetme ve sağlık çalışanlarının kendilerine yardımcı olamayacağı düşüncesi gibi nedenlerle şiddete uğradıklarını saklama eğiliminde oldukları görülmektedir (6,7,8). Kadına şiddet konusunda yapılan araştırmalarda saldırıya maruz kalan kadınların yalnızca %4'ünün sağlık kurumlarına başvurduğu (3), ve bu kadınların yardım ihtiyacı duymalarına karşın sağlık hizmeti almaktan kaçındıkları belirtilmiştir (9,10).…”

“…Şiddete uğrayan kadınlar arasında sağlık hizmeti kullananların kullanmayanlara göre birinci basamak sağlık hizmetleri, acil servis, ruh sağlığı hizmetleri kullanım oranları daha yüksektir (6,7). Sağlık hizmetlerinde görev yapanların tutumları şiddete uğrayan kadınların bu kurumlardan alacakları desteği olumsuz etkilemektedir (6,11,12).…”

“…Şiddete uğrayan kadınlar arasında sağlık hizmeti kullananların kullanmayanlara göre birinci basamak sağlık hizmetleri, acil servis, ruh sağlığı hizmetleri kullanım oranları daha yüksektir (6,7). Sağlık hizmetlerinde görev yapanların tutumları şiddete uğrayan kadınların bu kurumlardan alacakları desteği olumsuz etkilemektedir (6,11,12). Şiddete uğrayan kadınlar maruz kaldıkları şiddeti sağlık çalışanlarına açıklamasalar bile kadına yönelik şiddetin tanımlanmasında ve müdahalesinde birinci basamak sağlık çalışanları önemli bir role sahiptir (6,7,13).…”

“…Sağlık hizmetlerinde görev yapanların tutumları şiddete uğrayan kadınların bu kurumlardan alacakları desteği olumsuz etkilemektedir (6,11,12). Şiddete uğrayan kadınlar maruz kaldıkları şiddeti sağlık çalışanlarına açıklamasalar bile kadına yönelik şiddetin tanımlanmasında ve müdahalesinde birinci basamak sağlık çalışanları önemli bir role sahiptir (6,7,13). Çünkü birinci basamak sağlık hizmetleri kadına yönelik şiddetin erken müdahalesinde ilk ulaşılan yerdir (13,14,15,16).…”

“…Veri Toplama Araçları: Araştırmada literatür (6,12,17,18) doğrultusunda geliştirilen sağlık çalışanlarının sosyodemografik özellikleri ile kadına yönelik şiddete ilişkin tutumlarını belirlemek için "soru formu" ve "Hemşire ve Ebelerin Kadına Yönelik Şiddet Belirtilerini Tanımalarına İlişkin Ölçek Formu" (18) kullanılmıştır.…”