Bulanik Çok Kri̇terli̇ Karar Verme Yaklaşimi İle Türki̇ye İmalat Sanayi̇i̇’nde Performans Ölçümü

Abstract

İşletmelerin geleceğe yönelik kararlarının başarısını iyi bir performans değerlendirmesi yapılması oldukça etkilemektedir. Bu açıdan firmaların performansının ölçülmesi hem kaynakların etkin kullanımında rol oynarken hem de sektördeki rekabet durumunun tespit edilmesi hakkında yol göstermektedir. Performans değerlendirmesi konusunda kullanılan finansal tablo analizleri ve istatistiksel yöntemler sürekli değişen çevre koşulları altında firmalara genel bir bakış açısı sunmakta yetersiz olabilmektedir. Bu noktada geleneksel yöntemler yerine çok fazla sayıda faktörün birlikte değerlendirilmesini sağlayan Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinin kullanımı ön plana çıkmaktadır. Çalışmanın amacı, performans ölçümünün çok sayıda faktörün dikkate alınmasını gerektiren yapısı nedeniyle ÇKKV tekniklerini kullanarak bir uygulama sunmaktır. Bu amaçla, Bulanık ÇKKV yaklaşımı kullanılarak Türkiye İmalat Sanayii'nde faaliyet gösteren Borsa İstanbul'da kayıtlı 8 ayrı sektörde bulunan işletmeler için performans sıralaması yapılmıştır. Literatüre uygun şekilde belirlenen finansal performans kriterleri ışığında uygulama modeli oluşturulmuştur. Öncelikle uzman görüşleri yardımıyla Bulanık Analitik Hiyerarşi Süreci (BAHS) ile değerlendirme kriterleri ağırlıklandırılmıştır. Daha sonra, 8 sektörde faaliyet gösteren 171 işletmenin verilerinden faydalanılarak, TOPSIS (İdeal Çözüme Benzerliğe Dayalı Sıralama Tekniği), VIKOR (Çok Kriterli Optimizasyon ve Uzlaşı Çözümü) ve GİA (Gri İlişkisel Analiz) yöntemleri ile firmaların sektör içi performans sıralamaları elde edilmiştir. Her üç yöntemin uygulanmasından söz konusu firmalar için üç ayrı performans sıralamasına ulaşılmıştır. Bu sıralamaları bütünleştirmek için, Borda Sayım (BS) yönteminden yararlanılmış ve nihai sıralamalar elde edilmiştir. Böylece hem farklı ÇKKV yöntemlerinin sonuçlarının görülmesi hem de bütünsel olarak değerlendirilmesi sağlanmıştır.