Building bridges and constructing walls: Subject hierarchies as reflected in teachers’ perspectives towards student influence

Abstract

Það er gömul saga og ný að framtíðarmöguleikar og tækifæri ungs fólks byggist gjarnan á námsvali þess. Í því samhengi hefur stigveldi starfs- og bóknáms verið til umræðu (sjá t.d. Niemi og Rosvall, 2013; Nylund o.fl., 2018; Sych, 2016) en jafnframt hefur komið í ljós að ekki nýtur allt bóknám sömu virðingar í samfélaginu. Þannig hafa rannsóknir gefið til kynna að náttúrufræðibraut sé sú braut sem laðar að sér námslega sterka nemendur úr efri lögum samfélagsins (Beach, 2008; Bleazby, 2015; Weis, Cipollone og Jenkins, 2014) og að árangur í stærðfræði greiði götu ungs fólks að vel launuðum störfum í framtíðinni (Arnot og Reay, 2004; Lynch og McGarr, 2016; Straehler-Pohl og Gellert, 2013). Á sama tíma hefur bæði alþjóðleg og íslensk menntaorðræða og skilgreind pólitísk stefna í meiri mæli einkennst af áherslu á nemendamiðað nám og tækifæri nemenda til að hafa áhrif á nám sitt (Arnesen, Lahelma, Lundahl og Öhrn, 2014; Ministry of Education, Science and Culture, 2012).Því er fróðlegt að skoða hvort og hvernig virðingarröð bóknámsgreina endurspeglast í viðhorfum framhaldsskólakennara til nemendaáhrifa. Sérstök áhersla er lögð á að draga fram viðhorf og sýn kennara úr mismunandi námsgreinum og af ólíkum brautum. Byggt er á viðtölum við 16 framhaldsskólakennara úr ólíkum framhaldsskólum sem allir eiga það sameiginlegt að kenna bóknámsgreinar á stúdentsprófsbrautum. Kenningalegur bakgrunnur greinarinnar byggist á kenningu Basil Bernsteins (2000) um félagsfræði menntunar.Niðurstöðurnar sýna hvernig hugmyndir kennara um áhrif nemenda í ólíkum námsgreinum styðja við og viðhalda hefðbundinni stöðu greina. Svigrúm virðist til að fækka efnisþáttum og fara hægar yfir í stærðfræði á öðrum brautum meðan mikil festa er í hraða yfirferðar og inntaki í stærðfræði á náttúrufræðibrautum. Það sem virðist ekki síst ráða þessu eru fyrir fram mótaðar hugmyndir um skort á getu og áhuga nemenda af öðrum brautum á að læra stærðfræði. Kennarar í öðrum námgreinum en stærðfræði lýsa jafnframt kennsluaðferðum og skipulagi sem felur að einhverju leyti í sér tækifæri fyrir nemendur til að hafa áhrif á það hvað og hvernig þeir læra. Þau áhrif eru mismikil og fela jafnvel í sér ógn við sett námsmarkmið. Sterk og óbreytanleg staða stærðfræðinnar er jafnframt enn greinilegri í ljósi þess hvernig brýr hafa verið byggðar og samfagleg vinna aukin í tungumálum, félagsgreinum og raungreinum.Þessar niðurstöður endurspegla íslenskan framhaldsskóla þar sem væntingar til námsgetu nemenda ráðast af vali þeirra á brautum. Þar sem skipulag stærðfræðiáfanga á náttúrufræðibraut einkennist af hraðri yfirferð, sem ekki allir ráða við, má segja að greinin þjóni hlutverki hliðvarðar, meðal annars fyrir þá nemendur sem hafa hug á raunvísindanámi. Greinin getur þannig verið umtalsverð hindrun á leið nemenda til brautskráningar af náttúrufræðibraut og jafnframt til frekari menntunar, bæði þar sem formlegar kröfur eru um undirbúning í raungreinum en jafnframt þar sem undirbúningur í raungreinum og stærðfræði er mikilvægur. Einnig er hætta á því að nemendur annarra brauta fari á mis við almenna menntun ef svigrúm til áhrifa er of mikið og ákvarðanir um inntak náms byggjast á fyrir fram gefnum hugmyndum um skort á námsgetu.

Pedagogic practices in a deregulated upper secondary school: Students’ attempts to influence their teaching

“…Also, several studies suggest that there are significant differences between programmes regarding student influence (e.g., Bjarnadóttir and Geirsdóttir, 2018; Hjelmér and Rosvall, 2017; Nylund et al, 2018). Key subjects within the natural science programmes, such as mathematics, are usually strongly framed and less open to innovation and influence (Bernstein, 2000; Bjarnadóttir, 2018; Cause, 2010; Hjelmér, 2011), whereas there are some indications that students from programmes other than the natural sciences are able to exert more influence over their learning (Bjarnadóttir and Geirsdóttir, 2018; Hjelmér and Rosvall, 2017). Beach (2008) has suggested that a strong performativity culture has profound implications for whether students want to influence their learning, as students in those contexts need to feel assured that they have accumulated the knowledge they need to succeed.…”