Bitki Sekonder Metabolitlerinin Sağlık Üzerine Fonksiyonel Etkileri

Abstract

Fenolik bileşikler, terpenler-steroidler, alkaloidler ve kükürtlü bileşikler olmak üzere genel olarak dört grupta sınıflandırılan sekonder bileşiklerin bazı türlerinin antiinflamatuar, hipoglisemik, hipolipidemik ve antioksidan etki göstermesi, kardiyovasküler hastalıklar ve kansere karşı koruyucu olması ve sağlık üzerine farklı birtakım olumlu etkileri bulunması dolayısıyla tıp ve eczacılık için büyük önem arz etmektedir. Bazı fenolik bileşiklerin lipoproteinlerin oksidasyonunu önleyerek, hipokolesterolemik etki göstererek, aterosklerozis riskini azaltarak, platelet agregasyonunu inhibe ederek, vasküler fonksiyonu iyileştirerek, inflamasyon ve oksidatif strese karşı koruyarak kardiyoprotektif etki gösterdiği, kükürtlü bileşikler ve flavonoidler gibi bazı sekonder bileşiklerin ise diyabete bağlı olarak görülen hiperglisemi ve bozulmuş lipid profiline karşı yararlı etkilerinin bulunduğu ve bu sayede diyabetik nöropati, diyabetik nefropati, diyabetik retinopatiye karşı koruyucu olabileceği belirtilmiştir. Bazı fenolik bileşikler ve alkaloidlerin de DNA'ya karsinojen bağlanmasını inhibe ederek, oksidatif DNA hasarına karşı koruyarak, malign dönüşümün inhibisyonuna yol açan değiştirilmiş hücre sinyallemesini normalize ederek, kanser hücresinin büyümesini ve metastatik potansiyelini inhibe ederek antikarsinojenik etki gösterdiği belirtilmiştir. Biyoreaktör teknolojisinin gelişimi ile daha fazla sayıda sekonder metabolit keşfedilmiş ve bu sayede ilaç yapımında bitki sekonder metabolitleri daha fazla kullanılmaya başlanmıştır. Fakat yalnızca hastalıkların tedavisinde değil, sağlığın sürdürülmesi ve hastalıklara karşı korunmada da etkili olan sekonder metabolitlerin ekstrakte ve nutrasötik formlarından ziyade meyve ve sebzelerle birlikte doğal formlarının alınması daha yararlı olabilmektedir. Hastalıklara ilişkin tıbbi beslenme önerilerinde de fonksiyonel etkinliği bilinen sekonder metabolitlerin yoğun bulunduğu sebze ve meyvelerin önerilmesiyle hastalığın klinik seyri iyileştirilebilir. Farklı sekonder metabolitlerin hastalıklara karşı fonksiyonel etkinliğinin değerlendirileceği çalışmalar hastaya ve hastalığa özgü tıbbi beslenme önerileri açısından da yararlı olabilir.

Cruciferous Vegetables and Their Bioactive Metabolites: from Prevention to Novel Therapies of Colorectal Cancer

“…Phytochemicals are secondary metabolites found naturally in plants and act on cells with various molecular targets [ 115 ]. Phenolic compounds, which are of great importance among phytochemicals, are divided into many subgroups, including flavonoids, flavones, flavone 3-ols, anthocyanidins, isoflavonoids, chalcones, phenolic acids, and lignin [ 116 ]. Tannins, phenolic acids, anthocyanidins, flavonols, coumarins, and flavones are phenolics commonly found in cruciferous vegetables [ 32 ].…”

“…They also prevent oxidative DNA damage by inhibiting the binding of carcinogens to DNA. Therefore, it has protective effects against cancer [ 116 ].…”