BİLGİ ve İLETİŞİM TEKNOLOJİLERİ KULLANIMINDA ETİK OLMAYAN DAVRANIŞLARIN MODELLENMESİ

Abstract

ÖzetBu araştırmada, bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımında sergilenen bazı etik dışı davranışlar belirlenerek bu davranışlara ilişkin örüntülerin modellenmesi amaçlanmıştır. Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) kullanımında karşılaşılan etik olmayan davranışların yer aldığı 28 maddelik bir "BİT etiği" ölçme aracı geliştirilmiştir. Ölçme aracı, elverişli örnekleme yöntemine göre seçilen ve yaşları 14 ile 18 arasında değişen 362 lise öğrencisine, internet üzerinden çevrimiçi veri toplama yoluyla uygulanmıştır. Etik olmayan davranışlar, çevrede gözlemlenme durumu ve katılımcılara uygunluğuna göre iki boyutlu olmak üzere yedili Likert tipi ölçekle derecelendirilmiştir. Ölçme aracının faktör yapılarını doğrulamak üzere veriler, açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleriyle test edilmiştir. BİT kullanımında etik olmayan davranışların, analizler sonucunda yeterli düzeyde olduğu görülen veri-model uyumluluklarına göre yapısal eşitlik modeli çizilmiştir. Çizilen modelin BİT etiği konusunda doğruluk, bilgi ve iletişim teknolojilerinin toplumsal etkileri, telif hakları ve güvenlik olmak üzere dört alt boyutla ilişkili olduğu belirlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Bilgi ve İletişim Teknolojileri, Etik Olmayan Davranışlar Modeling of Unethical Behaviors in the Use of Information and Communication Technologies AbstractIn this study, it is aimed to model the patterns of unethical behaviors by determining some of the unethical behaviors in the use of information and communication technologies. A 28-point "ICT Ethics" measurement instrument was developed including unethical usage behaviors of information and communication technologies. Measurement instrument was applied with online data collection method to 362 high school students between the ages of 14 and 18 who were selected relevant to the convenient sampling method. Unethical behaviors were graded in a two dimensional seven-point Likert-type scale regarding participants' own observation and acceptance levels. Data were tested in order to verify the measurement instrument's factorial structure with exploratory and confirmatory factor analyzes. Unethical ICT usage behaviors' structural equation model was drawn according to the results of the analysis of the compatible data-model fit indices. It is determined that the drawn model is in correlation with the four subdimensions; integrity, information and communication technologies' social impact, intellectual property and safety.

Determining the Training Needs of Teachers in Ethical Use of Information Technologies

“…It is possible to find the sub-dimensions of Privacy, Integrity, Intellectual Property, Accessibility, Social Impact, Safety, and Quality in ethical scales developed in the context of informatics (Dikbaş-Torun, 2014;Mason, 1986;Namlu & Odabasi, 2007). The scale used in this research has sub-dimensions named Communication and Stalking in addition to Privacy, Accessibility, Confidence and Material.…”