Bazı İslam Ülkeleri Aile Kanunlarında Kocanın Boşamasının Sınırlandırılması

Abstract

İslam aile hukukundaki genel kabule göre boşama, kocanın tek taraflı irade açıklamasıyla gerçekleştirebileceği bir hukuki işlemdir ve aynı zamanda kocanın hakkıdır. Kocanın, birincisi ve ikincisi dönüşlü olabilen, üç boşama hakkı vardır. Kocanın, karısına yönelik olarak boşama anlamına gelen sarih lafızlar kullanması veya boşama kastıyla kinayeli sözler kullanması boşama sonucunu doğurur. Cumhurun kabulüne göre kocanın sayı kullanarak veya boşama sözünü tekrar ederek bir anda iki veya üç boşama hakkını kullanması mümkündür. Boşamanın şarta veya zamana bağlanması ve şart gerçekleşince ya da zaman dolunda boşama gerçekleşmesi fukaha arasında kabul görmüştür. Cumhura göre sarhoşun ve bazı müçtehitlere göre tehdit altındaki mükrehin, ne dediğini bilmeyen medhûşun, şaka ile boşayan hâzilin ve hata ile ağzından boaşama sözü çıkan muhtinin boşaması geçerlidir. Koca, boşamasına veya ricatine şahit tutmak, mahkemeye tescil ettirmek ya da bu kararlarını karısına bildirmek zorunda değildir. Boşama işlemlerinin aile içinde yürütülmesi esas, mahkemeye intikali istisnadır. Buna mukabil İslam aile kanunlarında günümüzün şartları, imkânları ve ihtiyaçları dikkate alınarak kocanın boşamasını mahkemeye tescil ettirmesi veya her türlü boşama için öncelikle mahkemeye başvurulması şart koşulmuştur. Boşama ve ricat için tescil şartıyla birlikte iki şahit onayını şart gören de bulunmaktadır. Sayı kullanılarak veya sözün tekrarıyla yapılan birden fazla boşama bir boşama sayılmıştır. Sarhoşun, mükrehin, medhûşun, hâzilin ve muhtinin boşaması geçersiz kabul edilmiştir. Boşamanın şarta ve zamana bağlanmasının boşama sonucu doğurmaması tercih edilmiştir. Bu değişimin temel amaçları aile maslahatı ve hukuk güvenliği olarak değerlendirilmektedir.