Banka Performans Ölçümünde Topsis Ve Promethee Yöntemleri̇ni̇n Karşilaştirilmasi

Abstract

Bu çalışmada kamu, özel ve yabancı sermayeli olmak üzere toplam 11 Türk bankasının finansal performanslarının analiz edilmesi için, çok kriterli karar verme yöntemlerini esas alan bir model oluşturulmuştur. Çalışmanın amacı, banka performansının değerlendirilmesinde kullanılan TOPSIS ve PROMETHEE metotlarının bir karşılaştırmasını yapmaktır. Toplam 13 finansal oranın kriter olarak kullanıldığı bu modelde, bankalar en yüksek performanstan en düşüğe doğru sıralanmıştır. Elde edilen sıralamalar hem birbirleri ile karşılaştırılmış, hem de en temel performans kriterleri olan aktif karlılık ve öz kaynak karlılığına olan yakınlıkları açısından kıyaslanmıştır. Karşılaştırmalı analizlere göre PROMETHEE ve TOPSIS yöntemlerinin her ikisinin de banka performansını belirlemede etkili bir değerlendirme aracı olduğu sonucuna varılmıştır.

Critic Temelli Promethee ve Edas Teknikleriyle Bankaların Finansal Performanslarının Belirlenerek Karşılaştırılması

“…Çalışma sonucunda kamu sermayeli banka grubunun en iyi performansı sergileyen banka grubu olduğunu, ardından sırasıyla katılım ve özel banka gruplarının geldiğini ifade etmişlerdir. Sarı (2020); Türkiye'de 2015-2017 döneminde faaliyetini sürdüren 11 Türk bankasının 13 kriterinin ağırlıklarını eşit kabul ederek bankaların finansal performans ölçümlerini TOPSIS ve PROMETHEE yöntemlerini kullanarak sıralamıştır. Elde edilen sonuçları hem yıllar itibariyle hem de temel iki kritere göre karşılaştırmasını yaparak değerlendirme sonucunda iki yöntemin de banka performanslarını değerlendirmede etkili olduklarını vurgulamıştır.…”

“…Çalışmada bankaların finansal performanslarını belirlemek amacıyla PROMETHEE ve EDAS yöntemi analiz sonuçlarına göre, bankaların finansal performans düzeyleri incelendiğinde; en yüksek ilk üç bankanın sırasıyla kamu sermayeli bankalardan Ziraat Bankası'nın, özel sermayeli bankalardan İş Bankası'nın, yabancı sermayeli bankalardan ise Garanti Bankası'nın olduğu saptanmıştır. Benzer şekilde literatürde yapılan çalışmalara göre bankaların finansal performans sıralamaları incelendiğinde Ziraat Bankası'nın ilk sırada olduğu çalışmalar mevcuttur (Akbulut, 2020;Aydın, 2020a;Bayram, 2020;Çelik, 2020;Eş ve Kök, 2020;Sarı, 2020;Ünvan, 2020;Bayram, 2021;Bozdoğan, Odabaş ve Shegiwal, 2021;Yetiz ve Kılıç, 2021;Karahan ve Kızkapan, 2022;Say, 2022;Yılmaz, 2022). Buna karşın farklı sıralama sonucu elde edilen çalışmaların da olduğu dikkat çekmiştir.…”

Çok Kri̇terli̇ Karar Verme Tekni̇kleri̇yle Bankalarin Fi̇nansal Performanslarinin Karşilaştirmali Anali̇zi̇

“…Literatür tararmasında; bankaların finansal performans analizi üzerine yapılan çalışmalar, daha sonra araştırma probleminin çözümünde kullanılan TOPSIS ve PROMETHEE yöntemlerinin kullanıldığı çalışmalar, öncelikle Türkiye'de yapılanlar ve sonra yurtdışında yapılan çalışmalar şeklinde guruplandırılarak aşağıda özetlenmiştir. Sarı (2020) tarafından yapılan bankaların performans ölçümü çalışmasında; kamuya ait, özel ve yabancı sermayeli olan, toplam 11 bankanın, 13 kritere göre performans sıralaması ÇKKV yöntemlerinden TOPSIS ve PROMETHEE teknikleriyle karşılaştırmalı analizi yapılmıştır. Analiz sonucunda bankaların 2017 yılı performansları her iki yöntem için de aynı olup 2016 yılı performans sıralaması, Ziraat Bankası, Akbank ve İş Bankası şeklindedir.…”

“…Finansal sistemin başlıca katılımcılarından olan bankaların başarılı bir şekilde işleyip işlemediğini değerlendirmek için bankaların etkinlik ve performanslarının ölçülmesi gerekmektedir. Bu kapsamda; bankaları birbirleriyle kıyaslamak, kararların gerçek verilere dayanarak alınmasını sağlamak, problemli alanların tanımlanarak çözüm önerileri sunmak, gelişmesi mümkün olan ve rekabet öncülüğü sağlayacak yeni alanlar belirlemek, sektördeki konumlarını saptamak ve gelişimlerini değerlendirmek gerekmektedir (Sarı, 2020).…”

Kamu kurumlarında yönetici pozisyonları için AHP-PROMETHEE yöntemleri ile adayların değerlendirilmesi

“…Mevcut çalışmamızda tercih etiğimiz yöntem olan PROMETHEE ile yapılan bazı çalışmalarıda şu şekilde sıralayabiliriz; Tedarikçi seçimi (Daǧdeviren & Eraslan, 2008), En uygun panelvan otomobı̇l seçimı̇ (Soba, 2012). Afet sonrası toplanma alanlarının değerlendirilmesi (Öztürk & Kaya, 2020b), Gıda sanayi işletmesinin kuruluş yeri seçimi (Güler vd., 2014), Çalışanların iş motivasyonu (Öztürk & Altun, 2021), Binek aracı seçimi (Öztürk, 2020), Tedarikçi Seçimi (Şenkay & Hekimoğlu, 2013), Hafif ticari araç Seçimi (Ömürbek & Eren, 2014), Ülke riskinin değerlendirilmesi (Öz & Tükenmez, 2020), Faktorı̇n Şirketi Seçimı̇ (Bağcı & Esmer, 2016), Tedarikçi seçimi (Alkan vd., 2017), Gemi inşaada ana makine seçimi (Uzun & Kazan, 2016), Liman kuruluş yeri seçimı̇ (Pekkaya & Bucak, 2018), Yatırım projesi değerlendirmesi (Kalender & Aygün, 2019), Portföy oluşturulması (Şahin & Akkaya, 2013), Banka performasn ölçümü (Sarı, 2020), Akıllı telefon seçimi (Keçek & Yüksel, 2016), Lazer kesme makinelerinin karşılaştırılması (Özdağoğlu, 2013), Finansal performans analizi (Bülbül & Köse, 2016), Bursiyer Seçimi (Aslan & Bağ, 2021), Tesis yeri seçimi (Ekin & Okutman, 2021), Eğitim verimliliğinin değerlendirilmesi (Yüksel vd., 2017).…”