Analiza danych biometrycznych reakcji okoruchowych i mimicznych na archiwalny plakat propagandowy

Abstract

STRESZCZENIEPomiary biometryczne pozwalają uzyskać dane o nieuświadomionych reakcjach respondentów na prezentowany materiał, w tym przypadku wizualny. Cel: Poznanie reakcji współczesnych widzów na przekaz propagandowy plakatów polskich z okresu po 1945 roku. Metody badań: Pomiary biometryczne: eyetracking i facetracking oraz badanie ankietowe. Wyniki i wnioski: Potwierdzono większe oddziaływanie obrazu niż tekstu oraz silne reakcje emocjonalne na przekaz; odmienne reakcje grup respondentów o różnym przygotowaniu. Wartość poznawcza: Trwały potencjał oddziaływania plakatów propagandowych na widza; wiedza do wykorzystania w działalności edukacyjnej i popularyzatorskiej.SŁOWA KLUCZOWE badanie biometryczne, eyetracking, facetracking, historia propagandy, polski plakat propagandowy Łukasz Szurmiński, Małgorzata Kisilowska • Analiza danych biometrycznych reakcji okoruchowych… Studia Medioznawcze 2019, tom 20, nr 2 (77), s. 130-146 https://studiamedioznawcze.eu P lakaty propagandowe z minionych dekad pełnią obecnie przede wszystkim funkcję dokumentacyjną. Pokazują, w jaki sposób -pod względem treści i formy przekazu -kształtowano komunikat, który miał oddziaływać perswazyjnie. Czy jednak rzeczywiście ta ich perswazyjna funkcja zanika? Czy zakładany, podwójny efekt oddziaływania -przez humor i strach -maleje z biegiem czasu? W celu znalezienia odpowiedzi na to pytanie przeprowadzono badanie wykorzystujące narzędzia biometryczne do oceny reakcji współczesnych widzów na archiwalne plakaty propagandowe. Kontekst teoretycznyW literaturze przedmiotu można wyróżnić kilka wątków analizy plakatu politycznego. Większość z nich dotyczy ich recepcji, funkcji społecznych i skuteczności komunikacyjnej oraz odnosi się do aktualnej rzeczywistości politycznej. Badania są często realizowane na materiale związanym z kampaniami wyborczymi, ze względu na dużą popularność i funkcje plakatu w tego typu przedsięwzięciach, a w konsekwencji -z uwagi na dostępność materiału badawczego.Stereotypowe oddziaływanie plakatów badali Arendt, Marquart i Matthes (2015), korzystając z materiałów partii prawicowych dotyczących uchodźców. Wykazali oni, że odbiorcy wydają się w pewien sposób bezbronni wobec silnego, stereotypowego przekazu medialnego. W konsekwencji sformułowali rekomendację używania w badaniach komunikacji politycznej niejawnych środków pomiaru, w uzupełnieniu do narzędzi deklaratywnych, aby w ten sposób badać niejawny wpływ mediów na odbiorców.Relacje między tekstem a obrazem (m.in. siłę przyciągania uwagi) badała Hayek (2011), korzystając z plakatów z kampanii wyborczej w Austrii w 2008 roku, z zastosowaniem ilościowej analizy treści oraz częściowo analizy wizualnej. Zarówno ona, jak też Geise i Brettschneider (2010) stwierdzili, że obraz (lub zdjęcie) szybciej przyciągają uwagę oraz są wcześniej zapamiętywane niż przekaz tekstowy. Wynika to, według cytowanych autorów, z większych (w porównaniu z tekstem) możliwości kształtowania i kontrolowania potencjału aktywacyjnego obrazów, czyli ich treści i warstwy wizualnej. Schmuck i Matthes (2017)...