A Qualitative Research on the Gastronomic Culture of Akkuş District in Ordu

Abstract

Bu araştırmada Karadeniz Bölgesi’nde yer alan Ordu ili Akkuş ilçesinin gastronomik kültürü incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda Akkuş ilçesinde yaşayan yedi gönüllü katılımcıyla görüşme yapılmıştır. Görüşmede edinilen veriler MaxQDA nitel veri analiz programı kullanılarak kodlanmış ve analiz edilmiştir. Araştırmanın ana temaları; öğünler, kutsal günler, eğlence amaçlı etkinlikler, sofra adabı, araç/gereçler ve gelenek/göreneklerdir. Yapılan analizde oluşan kelime buluntunda en çok tekrar edilen kelimelerin yemek, mısır, misafir ve düğün olduğu belirlenmiştir. Bölge halkı günlük öğünlerinde ve kutsal günlerinde kuru fasulye, pancar turşusu kavurması, pancar sarması, fasulye turşusu kavurması, köy yufkası böreği, keşkek, mısır çorbası ve bulgurlu gibi ürünlere sofralarında yer vermektedir. Geleneklere bağlı yaşayan yöre halkı imece, düğün ve cenazeye önem vermekte, bayram gibi özel günler dışında da mevlit okutma yapmaktadırlar. Kandiller ve Nevruz Bayramı bölge genelinde kutlanmamakta olup, Hıdrellez (Mayıs yedisi) ise ilçe genelinde geniş katılımlı kutlanmaktadır. Araç ve gereç olarak bölge genelinde masa yerine sini kullanıldığı, geçmişte ise tabak olarak bakır çanakların tercih edildiği yapılan görüşmelerde öğrenilmiştir. Düğün törenleri bölge için büyük bir önem taşımaktadır. Ayrıca geçmişte ilçede düğünler üç gün üç gece sürdüğü, her gün ve gece için ayrı eğlence, yemek ve mevlit gibi organizasyonlar yapıldığı belirlenmiştir.

Türk Sofra Adabini Konu Alan Araştirmalar Üzeri̇ne Bi̇r İnceleme

“…Araştırmaların ilgili disiplin/bilim alanı, ürettiği çıktıların hizmet ettiği akademik alanı ifade etmektedir. Buna göre sofra adabı, güzel sanatlar (Okkalı ve Baytar, 2020;Yılmaz, 2019 ), halk bilimi (Uğur Çerikan, 2019;Diken, 2023, Yılmaz, 2016, tarih (Samancı, 2020, Yaşar, 2013, Göktürk Çetinkaya, 2020Kaya ve Akpınar, 2017), gastronomi ve mutfak sanatları (Varol ve Gök, 2022;Sarıışık ve Tagmanov, 2020, Aksoy, Akbulut & İflazoğlu, 2016, Bayrak, Kement & Erkekli, 2023 ilahiyat (Kılıç ve Albayrak, 2012) ve mimarlık (Azsöz, 2016), gibi farklı bilim alanlarında yapılmıştır. Bu bulguya dayanarak sofra adabı konusunun, farklı bilim alanlarından akademisyenlerin bağımsız olarak incelediği dolayısıyla bir çoklu disiplin konusu olduğu anlaşılmaktadır.…”

“…İncelenen çalışmaların sonuçlarına bakıldığında sofra adabının sembolik ve pratik anlamlarına ilişkin çıkarımlar içermesi bakımından değerlendirilmiştir. Pratik anlamlara örnek vermek gerekirse Bayrak, Kement & Erkekli, (2023), Ordu Akkuş ilçesinde yürüttükleri araştırmalarında araç ve gereç olarak bölge genelinde masa yerine sini kullanıldığını bildirmiştir. Sofra adabının sembolik anlamlarına örnek vermek gerekirse Yılmaz (2019) çalışmasında porselen yemek takımı kullanmanın bir statü göstergesi olduğu sonucuna vararak, sofra adabının sembolik anlamları işaret etmektedir.…”

“…Örneğin Yaşar'a (2013) göre sofra adabı bir sosyal zümrenin sembolü olabilir. Ayrıca gastronomi alanındaki çalışmalara özel olarak bakıldığında da genelde sofra adabını kültürel bağlamda inceledikleri görülmektedir (Varol ve Gök, 2022;Sarıışık ve Tagmanov, 2020, Aksoy, Akbulut & İflazoğlu, 2016, Bayrak, Kement & Erkekli, 2023.…”