Türk Sofra Adabini Konu Alan Araştirmalar Üzeri̇ne Bi̇r İnceleme

Abstract

Sofra adabı sosyo-kültürel anlamda gastronominin önemli bir ilgi alanıdır. Yemek adabı olarak da bilinen sofra adabı, yemek yemek için oturduğumuzda nasıl davranacağımızı düzenleyen bir dizi yazılı olmayan kuraldır. Bu kurallar kültürden kültüre değişmekle birlikte, yemekle ve birbirimizle olan ilişkimizi şekillendirmede önemli bir rol oynarlar. Sofrada kullanılan araç gereçler, sofradaki dizilişi, yemeğin pişirilmesi, yemeğin çeşitleri, yemeğin sunuluş şekli, yemeğin yenilme şekli ve kişinin tüm algı, düşünce ve davranış kalıpları bu süreçte ortaya çıkan her şey kültür ile yakından ilişkilidir. Sofra adabının bu kadar önemli olmasının bir diğer nedeni de bir topluluk ve aidiyet duygusu yaratmaya yardımcı olmasıdır. Sofradaki herkesin aynı yazılı olmayan kurallara uyması, arkadaşlık duygusunun gelişmesine ve sosyal bariyerlerin yıkılmasına yardımcı olur. Sofra adabı, farklı sosyal bilim alanlarından araştırmacılar tarafından yapılan mutfak kültürü çalışmalarında sıklıkla yer bulmaktadır. Bu çalışmada ise sofra adabının, başlı başına bir konu olarak kavramsal düzeyde incelenmesi hedeflenmiştir. Çalışmanın temel amacı, farklı disiplinlerden Türk sofra adabını konu alan makaleler üzerinde betimsel bir inceleme yapmaktır. Bu bağlamda Google Akademik arama motorunda "sofra adabı" anahtar kelimesiyle ulaşılan, Türkçe dilinde hakemli dergilerde yayımlanmış makaleler kapsamında bir alanyazın taraması yürütülmüştür. Başlıca bulgular; farklı sosyal bilim disiplinlerinden akademisyenlerin, genellikle nitel araştırma yöntemleri kullanarak, sofra adabı "pratiklerinin" yanı sıra "sembolik anlamlarına" yönelik çıkarımlar ürettiğini göstermektedir. Sonuç olarak sofra adabı konusunun hem çoklu disiplin hem de disiplinlerarası bir konu olma özeliği taşıdığı ve zengin bir araştırma alanı olduğu görülmüştür. Ayrıca çalışmada sofra adabının "yemek yeme ve servis kurallarını kapsayan sofra pratiklerinin yanı sıra sembolik anlamlar içeren kültürel bir çekicilik" olarak kavramsallaştırılması önerilmiştir.