Zjawisko ocalenia znajduje swoje miejsce w literaturze psychiatrycznej XX w. i wiąże się początkowo ze skutkami doświadczenia masowej zagłady z okresu drugiej wojny światowej. Fakt przeżycia takich wydarzeń, jak Holokaust i obozy śmierci, pozwala na obserwację specyficznych objawów u osób, które ocalały: poczucie nadchodzącej zagłady, poczucie winy egzystencjalnej, stany depresyjne, zaburzenia poznania i pamięci, problemy psychosomatyczne. W 1980 r. do klasyfikacji DSM-III włączono syndrom ocalonego do zespołu stresu pourazowego, zwracając uwagę na czynnik spustowy, jakim jest doświadczenie zagrożenia życia lub jego integralności. W ten sposób doświadczenie traumatyczne jest zarazem doświadczeniem ocalenia. Pojęcie ocalenia z czasem rozszerzono i objęto nim doświadczenie osób z najbliższego otoczenia ocalonych, pośrednich świadków zagłady. Stąd mowa o zapośredniczonym przekazywaniu traumy czy wtórnym zespole stresu pourazowego. Współcześnie ocalenie wiąże się również z innymi wydarzeniami traumatycznymi, takimi jak katastrofy naturalne, wypadki drogowe, choroby nowotworowe i straty prenatalne (m.in. poronienie i aborcja). Zjawisko ocalenia w rodzinie dotyczy szczególnie rodzeństwa, które ocalało, podczas gdy inne dzieci zmarły lub zginęły. Można obserwować różnice między omawianymi formami ocalenia, ale również śledzić podobieństwa, np. pomiędzy ocaleniem z zagłady a ocaleniem w rodzinie, co szczegółowo omówiono na przykładzie skutków ocalenia związanych z aborcją. Publikacja prezentuje przegląd wyników badań i obserwacji klinicznych odnoszących się do różnych form ocalenia, pokazuje znaczenie stosowania terminu "ocalony" i podkreśla potrzebę rozwijania badań nad zjawiskiem ocalenia. Cierpienie ocalonych wskazuje na tę część natury człowieka, która nie pozwala czuć się dobrze kosztem życia innych, oraz na fakt, że ludzie czują się odpowiedzialni za śmierć innych i mają potrzebę przeciwdziałania zagładzie innych ludzi.