A Bargain Purchase Gain or Negative Goodwill?

Abstract

Streszczenie: Cel -Prezentacja rozważań na temat treści ekonomicznej nadwyżki wartości godziwej przejętych aktywów netto nad cenę ich nabycia. Metoda badania -Studia literatury przedmiotu oraz analiza aktów prawa rachunkowości. Wynik -Nadwyżka wartości godziwej przejętych aktywów netto ponad cenę ich nabycia w swej istocie może stanowić zysk na okazyjnym nabyciu lub ujemną wartość firmy, rozumianą jako wypływ przyszłych korzyści ekonomicznych niemożliwych do odrębnego ujęcia na moment rozliczenia transakcji połączenia. Wierne odzwierciedlenie w rachunkowości efektów transakcji połączenia wymaga analizy okoliczności dokonania transakcji i oceny, która ze wskazanych kategorii spowodowała wystąpienie omawianej nadwyżki. Przepisy prawa rachunkowości nie dopuszczają jednak możliwości wyboru w tym zakresie. Wartość -Podjęto próbę sformułowania definicji ujemnej wartości firmy jako kategorii przeciwstawnej do wartości firmy oraz wskazano na zniekształcanie sprawozdań finansowych przez sztywne rozwiązania prawne, niekoniecznie odzwierciedlające skutki ekonomiczne transakcji.Słowa kluczowe: okazyjne nabycie, połączenia jednostek, definicja ujemnej wartości firmy Wprowadzenie W dobie globalizacji powszechne są transakcje fuzji i przejęć, dla których jedną z możli-wych konsekwencji -z punktu widzenia rachunkowości -jest wystąpienie różnicy między przekazaną ceną nabycia jednostki a wartością godziwą nabytych aktywów netto. Jeżeli różnica ta jest dodatnia, powstaje wartość firmy (goodwill). Różnica ujemna jest określana jako ujemna wartość firmy (negative goodwill, dalej: UWF) lub zysk na okazyjnym nabyciu (bargain purchase gain). Wprawdzie zdecydowanie częściej występuje wartość firmy 1 , jednak marginalizowanie zagadnienia UWF nie wydaje się słuszne. Definicji odnoszącej się do treści ekonomicznej UWF próżno szukać w standardach rachunkowości. Poprzestaje się * mgr Olga Grzybek, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katedra Informatyki i Rachunkowości Międzynarodowej, Wydział Finansów i Ubezpieczeń, e-mail: olga.grzybek@ue.katowice.pl. 1 Przykładowo, badania przeprowadzone przez M. Janowicz (2013) wykazały, iż w próbie 40 połączeń 14 transakcji skutkowało wystąpieniem wartości firmy, podczas gdy zaledwie 1 transakcja wiązała się z powstaniem ujemnej wartości firmy. C. Carvalho, A.M. Rodrigues i C. Ferreira (2016) podają, że w Portugalii wartość firmy powstała w 77% badanych transakcji, podczas gdy ujemna wartość firmy dotyczyła zaledwie 5% transakcji. W pozostałych przypadkach cena nabycia była równa wartości godziwej przejętych aktywów netto, połączenie rozliczono metodą łączenia udziałów lub dane były niekompletne.