1999-2017 Dönemi̇nde Türk Bankacilik Sektörü Ve Kredi̇leri̇n Geli̇şi̇mi̇

Abstract

Sultan SARI 2 ÖZET Finansal aktiflerinin %83'ünden çoğunu bankaların oluşturduğu Türkiye finansal sistemi banka temellidir ve mevduat bankacılığı ağırlıklıdır. Kredi faaliyetleri, makroekonomiyi etkiler ve bu nedenle her zaman özel ilgiye haizdir. Bu çalışmanın amacı, 1999-2017 döneminde Türkiye bankacılık sektörünü tarihsel olgularla ve tablolar yardımıyla "krediler" temelinde incelemektir. Bu yönde, 24 Ocak kararları Türkiye ekonomisinde ve bankacılıkta dönüm noktasıdır. Çünkü, örneğin, faiz oranlarının serbest bırakılmasına, bankacılık sektörüne girişin kolaylaştırılmasına ve selektif kredi politikalarının kaldırılmasına karar verilmiştir. Bundan sonra sıklıkla yaşanan ve "bankacılık krizleri" olarak tanımlanan ekonomik krizlerde bu neoliberal politikaların rolü büyüktür. Özellikle 2000-2001 krizleri sonrasında kredilerin takibe düşme oranı ciddi oranda artmıştır. Böyle bir ortamda bankalar daha az kredi vererek ve verdikleri kredileri geri çağırarak ekonomik daralmaya neden olmuşlar ve bu da geri dönmeyen kredilerin daha da artmasına yol açarak sorunları ağırlaştırmıştır. Bu gelişmeler, bankacılık sektöründe yapılan reform ve uluslararası standartlarda düzenlemelerde etkili olmuştur. Böylelikle sektör global krizden daha az hasarla ve daha güçlü çıkabilmiştir. Türk bankacılık sektöründe yabancı bankaların payı yüksektir. 2000'li yıllardan sonra ilk 5 banka toplam aktiflerin, mevduatın ve kredilerin yarısından çoğuna sahiptir. İlk 10 bankada bu oranlar %80'nin üzerindedir. 2000-2001 krizinden sonra bankacılık kredilerinin toplam aktiflere ve GSMH'ya oranı artmıştır. 2008 yılına kadar "tekstil ve inşaat" kredilerde hep yoğun ilk altı sektör içindedir. 2004'den sonra bireysel krediler başta, toptan ve perakende ticaret sektörü 2. sıradadır. 2007-2017 döneminde 3. sıraya yerleşen hep "inşaat" sektörü olmuştur. Toptan ve perakende ticaret ile inşaat sektörünün takipteki krediler içindeki payı da yüksektir.