19. Yüzyilda Mekteb-İ Mülki̇ye Mezunlarinin Devlet Kademeleri̇nde İsti̇hdam Edi̇lmeleri̇ Üzeri̇ne Örnekler

Abstract

Ela ÖZKAN  ÖZ 19. yüzyıl Osmanlı Devletinde Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesi batılılaşma yolunda atılan önemli bir adımdır. Bu süreçten en fazla etkilenen kişilerin başında devlet kademesinde görev alan idareciler olmuştur. Nitekim idari kadrolarda artık iyi tahsilli ve yabancı dil bilgisi olan kişilere ihtiyaç duyulmaya başlanmıştır. Bu kişilerin yetiştirilmesi aşamasındaki girişimlerden ilki II.Mahmut döneminde Mekteb-i Maârif-i Adliyye ve Mekteb-i Ulûm-i Edebiyye okullarının açılmasıyla başlamış, Abdülmecit zamanında açılan Mekteb-i Fünûn-ı Mülkiyye'nin kurulmasıyla da devam etmiştir. Amaç, okullarda donanımlı kişiler yetiştirmek, bunun için de kişileri yetenekleri ölçüsünde belirli sınavlara tabi tutmaktır. II. Abdülhamit döneminde ise Mekteb-i Fünün-u Mülkiyenin ismi ve içeriği değiştirilerek daha kapsamlı bir okul olan Mekteb-i Mülkiye-i Şahane açılmıştır. Bu okul, hem ders içeriği hem de uygulamaları sayesinde 19. yüzyıl Osmanlı Devletinde bilgi ve kültür seviyesi yüksek, görev alacağı işe hâkim idareciler yetiştirmeyi amaçlamıştır. Bu okuldan mezun olacak idareci adaylarının istihdamı ve görev alacakları süreçte yapmaları gerekenler hususundaki düzenlemelere de oldukça önem verilmiş, bunun için görev alacakları yerlerdeki vazifeleri belirlenmeye çalışılmıştır. Mektebi-i Mülkiyeden mezun olan kişilerin istihdamı hususunda özellikle idari alanda yöneticilik üzerine atamaların olduğu, ancak bunun dışında Hariciye Nezareti, Maarif Kalemi ve Dâhiliye dairesi gibi pek çok kurumda görev aldıkları tespit edilmektedir. Bu çalışmada Mekteb-i Mülkiye'den mezun olan kişilerin hangi kurumlarda görev aldıkları ve göreve atanma sürecinde nasıl bir uygulamaya tabi tutuldukları üzerine tespitler örneklerle açıklanacaktır.