Η σχολική ηγεσία και η σχολική ενδυνάμωση αποτελούν δύο από τα σημαντικότερα θέματα της εκπαίδευσης του 21ου αιώνα. Η επισκόπηση της βιβλιογραφίας, που αναφέρεται στη σχολική ηγεσία καθιστά προφανές ότι αυτή, σε αρκετές περιπτώσεις, ταυτίζεται με τη θέση του διευθυντή ως του σημαντικότερου συντελεστή για την ενδυνάμωση του σχολείου (Dufour & Marzano, 2011. Hoy & Miskel, 2013. Θεοφιλίδης, 2012. Σαΐτης, 2008). Η παρούσα μελέτη σκοπεύει να διερευνήσει τις απόψεις των εκπαιδευτικών γενικής και ειδικής αγωγής στον χώρο της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αναφορικά με τους παράγοντες της σχολικής ηγεσίας, τα χαρακτηριστικά και τις πρακτικές του σχολικού ηγέτη που συνδέονται με τη διαμόρφωση ή/και προαγωγή της ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών. 536 εκπαιδευτικοί γενικής και 147 ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης (683 συνολικά) από τις 13 περιφέρειες της ελληνικής επικράτειας απάντησαν σε ερωτηματολόγιο αποτελούμενο από: α) 18 αυτοσχέδιες ερωτήσεις σχετικές με δημογραφικά στοιχεία του δείγματος, β) την Κλίμακα Ενδυνάμωσης των Εκπαιδευτικών (School Participant Empowerment Scale - Short & Rinehart, 1992), η οποία αναφέρεται στις έξι διαστάσεις της ενδυνάμωσης: συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων, επαγγελματική ανάπτυξη, κύρος-επαγγελματικός σεβασμός, αυτο-αποτελεσματικότητα, επαγγελματική αυτονομία και επιρροή στη σχολική ζωή, γ) τρεις ερωτήσεις ανοιχτού τύπου αναφορικά με τα Χαρακτηριστικά του σχολικού διευθυντή που συμβάλλουν στην ενδυνάμωση των εκπαιδευτικών (Inventory of Principals’ Characteristics that Contribute to Teacher Empowerment, IPCCTE - Blase & Blase, 2001) και δ) την Κλίμακα Διερεύνησης Διοικητικών Πρακτικών (Managerial Practices Survey, Yukl, 2012), που περιλαμβάνει 60 ηγετικές συμπεριφορές/πρακτικές των διευθυντών, οι οποίες αρχικά ταξινομούνται σε 15 διαφορετικές ομάδες διοικητικών πρακτικών και στη συνέχεια σε 4 μετα-κατηγορίες ηγετικής συμπεριφοράς: την ηγεσία προσανατολισμένη στο έργο, την ηγεσία προσανατολισμένη στις σχέσεις, την ηγεσία προσανατολισμένη στην αλλαγή και την εξωτερική ηγεσία. Τα ευρήματα έδειξαν υψηλό βαθμό συμφωνίας όλων των εκπαιδευτικών ως προς τις έξι διαστάσεις της σχολικής ενδυνάμωσης και μέτριες έως ισχυρές θετικές συσχετίσεις μεταξύ της ενδυνάμωσης και καθεμιάς από τις 6 διαστάσεις της και των 4 μετα-κατηγοριών ηγεσίας.

Η παρούσα εργασία είναι μέρος μιας ευρύτερης έρευνας που πραγματοποιήθηκε με απλή τυχαία δειγματοληψία, για τη διεξαγωγή της οποίας προτιμήθηκε η χρήση ερωτηματολογίου συγκροτούμενο από τέσσερα μέρη. Το δείγμα αποτελούσαν 683 εκπαιδευτικοί ΓΑΕ και ΕΑΕ συνολικά (εκ των οποίων οι 147 ΕΑΕ, που αφορούν την παρούσα εργασία) και από τις 13 εκπαιδευτικές περιφέρειες. Το τρίτο μέρος του ερωτηματολογίου περιείχε τρεις ερωτήσεις ανοιχτού τύπου σχετικά με τις απόψεις των εκπαιδευτικών ως προς τα «Χαρακτηριστικά του σχολικού διευθυντή που συνδέονται με τη διαμόρφωση ή/και προαγωγή της ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών» (Inventory of Principals’ Characteristics that Contribute to Teacher Empowerment, IPCCTE - Blasé & Blasé, 2001). Στην πρώτη ερώτηση ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να περιγράψουν ένα χαρακτηριστικό (στάση, αξία, συμπεριφορά) του διευθυντή τους, το οποίο συμβάλλει στην ενδυνάμωσή τους, στη δεύτερη ερώτηση να εξηγήσουν τους λόγους που το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό προάγει την ενδυνάμωσή τους, ενώ στην τρίτη ερώτηση να περιγράψουν τα αποτελέσματα του αισθήματος της ενδυνάμωσης που προκύπτουν από το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Η επεξεργασία των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με την τεχνική της ανάλυσης περιεχομένου (Βάμβουκας, 2007. Cohen, Manion & Morrison, 2008. Παρασκευόπουλος, 1993). Τα αποτελέσματα συμφωνούν με αυτά άλλων ερευνών που έχουν διεξαχθεί τόσο σε διεθνές επίπεδο όσο και σε εθνικό.