Celem artykułu jest przedstawienie zmian koryta Kamionki oraz małej retencji w ostatnich stuleciach z uwzględnieniem wpływu działalności antropogenicznej. Kamionka jest prawym dopływem Kamiennej. Rzeka położona jest w północnej części województwa świętokrzyskiego. Kamionka jest klasyfikowana jako rzeka wyżynna, natomiast jej górny odcinek można scharakteryzować jako górski. Długość cieku wynosi 17 km, a jej średni spadek 5‰. Zlewnia Kamionki ma powierzchnię 107 km2. Obszar zlewni znajdował się w centralnej części Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Od średniowiecza do końca XIX wieku funkcjonowało w niej około siedem kuźnic i wiele młynów wodnych. Infrastruktura dawnych kuźnic była wykorzystywana później dla działalności młynów, których na Kamionce najwięcej działało od XIX do początku XX wieku. Kuźnice oraz młyny wodne doprowadziły do widocznych zmian w rozwinięciu koryta rzeki. Zmiany te odzwierciedlały się w powstawaniu i zanikaniu anastomoz antropogenicznych oraz systemu małej retencji. Na początku XX wieku zakończyła się działalność kuźnic na Kamionce, natomiast w połowie XX wieku zanikła działalność młynów. Współcześnie zachowały się liczne pozostałości infrastruktury zakładów hutniczych i młynarskich w formie wałów, kanałów oraz dawnych stawów. Obecnie dolina Kamionki charakteryzuje się występowaniem licznych, wyraźnych śladów działalności przemysłowej z ostatnich stuleci. Jest to widoczne w formie zachowanych odcinków wielokorytowych będącymi efektem dużych przeobrażeń antropogenicznych koryta. Wiele form w wyniku renaturalizacji uległo zatarciu. Na przykład dawne stawy zostały zdrenowane lub zalądowione, stając się częścią równiny zalewowej Kamionki.

Dating of alluvia of large rivers based on subfossil tree trunks is discussed using examples from the Vistula Valley near Kraków and from literature referring to Central Europe. The method, which has been used hitherto for dating alluvia based exclusively on single trunks or single generations, has led usually to erroneous results because the majority of trunks in the alluvia were redeposited. Dendrochronology is helpful in solving problems of dating alluvia, which should use only in situ trunks, i.e., trunks with bark, sapwood and branches. Equally suitable materials are stumps in growth position, which were cut down with an axe and which are preserved by an aggradating river. These stumps possess well-preserved root systems with roots of a lower order. Redeposition of trunks in alluvia is associated with lateral migration of a river channel. Channel migration leads to the washing out of subfossil trunks of different ages from older alluvia. These trunks, heavier than water, are redeposited at the level of channel lag. Simultaneously, waterside trees undermined by the river accumulate at the water level in the upper parts of point bar deposits. This results in one series of channel deposits with two layers of trunks ('a sequence of simulate aggradation'). In recent centuries, after deforestation of floodplains, this mechanism lead to the formation of a single level of black oaks at the level of channel lag. Nevertheless, the spatial pattern of redeposited trunks may be helpful in reconstruction of the direction of palaeochannel migration.

No abstract

No abstract