Identified organisational aspects stressed the importance of organisational embedding of improvement of pain management. However, change of clinical practice requires a comprehensive approach focused at all five concepts. We think a shift in attitudes is needed, together with constant surveillance and feedback to emergency care providers. Implementation efforts need to be aimed at the identified barriers and facilitators, tailored to the chain of emergency care and the multi-professional group of emergency care providers.

No abstract

Prevalence of pain in trauma was high, and without consistent "objective" reporting of pain it is difficult to evaluate the effectiveness of pain management, despite the adherence to clinical practice guideline or protocol. Paramedics need to elicit and report validated pain measurements.

No abstract

No abstract

Dit is het tweede en laatste artikel over pijnbestrijding bij traumapatie¨nten in de keten van spoedzorg. Het eerste artikel over de ambulancezorg beschreef de behandeling van pijn bij traumapatie¨nten op straat. In dit nummer van Critical Care bespreken we pijnbehandeling op de SEH evenals knelpunten in de keten van de spoedzorg. Uit deze studies blijkt dat pijn een groot probleem is dat op de SEH wordt onderbehandeld. Informatie over pijn bij traumapatie¨nten konden we uit deze artikelen niet afleiden. Reden genoeg om pijn bij de groep traumapatie¨nten op de SEH nader te onderzoeken, ook omdat het Topcentrum Traumatologie in het UMC St Radboud in Nijmegen en het Traumacentrum Oost (website TRO) de kwaliteit van zorg voor de traumapatie¨nten willen verbeteren. Het doel van het onderzoek, waar we in dit artikel over schrijven, is inzicht te krijgen in: de prevalentie van pijn bij traumapatie¨nten op de SEH, de gebruikelijke (pijn)behandeling en het effect daarvan. Tenslotte bezoeken in Nederland jaarlijks e´e´n miljoen patie¨nten de SEH-afdeling voor medische hulp na een ongeval. 5 Onderzoek bij traumapatie¨ntenDe SEH-afdelingen van het UMC St Radboud en het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis te Nijmegen hebben ons de mogelijkheid gegeven dit onderzoek uit te voeren. Wij interviewden traumapatie¨nten bij binnenkomst en bij het verlaten van de SEH. Bij vertrek van de SEH vroegen we patie¨nten ook of er iets aan de pijn gedaan was, en zo ja wat dan. Om inzicht te krijgen in hoeveel pijn een patie¨nt heeft, is het noodzakelijk de pijn te meten met een objectieve maat, vanuit de patie¨nt beschreven. Wij kozen in dit onderzoek voor de Numeric Rating Scale (NRS) omdat deze schaal goed toepasbaar is onder spoedeisende omstandigheden. [6][7] De patie¨nt geeft de pijn een cijfer tussen 0 en 10, waarbij 0 geen pijn is en 10 de ergst Critical care (2007)

Dit is het eerste artikel, in een reeks van twee, over pijnbestrijding bij traumapatie¨nten in de spoedzorg. In dit artikel schrijven we over de behandeling van pijn bij traumapatie¨nten in de ambulancezorg. In het volgende nummer van Critical Care bespreken we pijnbehandeling op de SEH en de knelpunten in de keten van de spoedzorg. Val met fietsOp een regenachtige dag komt mevrouw Jaspers, 63 jaar, ter hoogte van een huisartsenpraktijk ten val met haar fiets. De huisarts komt direct naar buiten, doet onderzoek en constateert een dubbele onderbeenfractuur. Hij belt de ambulance en geeft haar alvast 10 mg morfine subcutaan. Omdat de pijn nog steeds aanwezig is, geeft het gearriveerde ambulanceteam volgens het ambulanceprotocol fentanyl, want morfine is als middel niet opgenomen in het landelijk protocol 'Pijnbestrijding bij trauma'. Fentanyl is een minder sterk middel dat wel hetzelfde werkt. In het ziekenhuis krijgt de patie¨nt weer een ander middel of misschien helemaal geen pijnstilling. Gevolg kan zijn dat de patie¨nt wordt 'platgespoten' of dat de cocktail niet werkt. Er kunnen nare bijwerkingen optreden of de patie¨nt krijgt plotseling weer ernstige pijn. Zacht uitgedrukt is dit 'medisch niet optimaal'. Onder behandeling of onderbehandeling?In de spoedzorg horen we al langer geluiden over problemen bij de pijnbestrijding op straat en het vermoeden dat de pijnbehandeling op SEH-afdelingen niet optimaal is. In de internationale literatuur 1-5 vonden we schrikbarende cijfers, die lijken te duiden op een wereldwijde onderbehandeling van pijn in de spoedzorg, zowel in de ambulancezorg als op de SEH. Er ontbreken echter cijfers over traumapatie¨nten als specifieke groep. In maart 2006 ontstond in Nijmegen tijdens de regionale traumaavond, georganiseerd door Trauma Regio Oost (TRO 2007), een felle discussie over pijnbestrijding onder ambulanceverpleegkundigen. De centrale vraag was of Amerikaanse studies over onderbehandeling representatief zijn voor de Nederlandse situatie. Deze discussie stimuleerde ons om samen met drie enthousiaste vierdejaars hbo-V-studenten een eerste pilotstudie uit te voeren naar knelpunten in de pijnbehandeling op straat in de Nederlandse situatie. Deze studie is in juli 2006 afgerond. In dit artikel maken wij u deelgenoot van onze resultaten en dragen daarmee bij aan een opbouwende discussie over dit gevoelige onderwerp. Protocol pijnbestrijdingHet protocol 16.25 'Pijnbestrijding bij traumapatie¨nten' uit LPA 6 (figuur 1) omvat een beslisboom voor de keuze van drie medicamenteuze pijnbehandelingen. Niet-medicamenteuze pijninterventies, zoals geruststellen, afleiden, koelen, immobiliseren of hoogleggen van arm of been, zijn niet opgenomen in het protocol. In de nieuwe uitgave van LPA 7 is het protocolnummer gewijzigd van 16.25 naar 15.16. Inhoudelijk is het protocol aangepast met het Sivera A.A. Berben (*) verpleegkundige, beleidsmedewerker en wetenschappelijk onderzoeker afdeling SEH UMC St Radboud, Nijmegen Critical care